Νεάπολη

Το τελευταίο λιμάνι στον Λακωνικό κόλπο

Τόπος θαλασσινών από την αρχαιότητα, η Νεάπολη σου δίνει απευθείας την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε νησί. Αμφιθεατρικά χτισμένη γύρω από την παραλία, σε πολλά από τα παλιά της σπιτάκια με τα γαλάζια πορτοπαράθυρα κρύβονται χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της νησιώτικής χώρας. Στην είσοδο του λιμανιού, που βρίσκεται στο κέντρο της, συναντάς τον «Ναύτη», το άγαλμα του Βατικιώτη θαλασσινού. Στήθηκε εδώ για να τιμήσει τη μεγάλη ναυτική παράδοση και ιστορία της περιοχής. Το ομώνυμο ουζερί του Παναγιώτη Μπιλίνη αποτελεί εστία συνάθροισης για τους ντόπιους. Όλοι θα περάσουν απ’ το τραπέζι μας να αλλάξουν μια κουβέντα, να πιούν ένα ουζάκι, να τσιμπήσουν έναν μεζέ· όπως ακριβώς συνηθίζεται σε τόπους θαλασσινούς.

Με την πρώτη ματιά σε εντυπωσιάζει η μεγάλη πανέμορφη παραλία με τα πεντακάθαρα νερά που την αγκαλιάζει από άκρη σε άκρη, επιτρέποντας σε κατοίκους και επισκέπτες να κολυμπούν σε όποιο σημείο της βρεθούν. Χτισμένη στο νότιο άκρο της χερσονήσου του Μαλέα, στη θέση όπου κατά την αρχαιότητα βρισκόταν η αρχαία πόλη Βοιές. Η ευρύτερη περιοχή κατοικείται από τη νεολιθική περίοδο, ενώ λόγω της ιδαίτερα πλεονεκτικής της θέσης, σταδιακά απέκτησε, μέσω της ναυτιλίας, εμπορικές σχέσεις με τους Κυκλαδίτες και τους Κρήτες. Οι «Βοιαί» φαίνεται να δημιουργήθηκαν περίπου το 1.000 π.Χ., ενώ κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων, ανήκαν στο Κοινό των Ελευθερολακώνων και γνώρισαν ιδιαίτερη ακμή ως εμπορικό λιμάνι. Μάλιστα στην περιοχή κόβονταν νομίσματα με την επιγραφή «ΒΟΙΑΤΩΝ».

 

Τόπος θαλασσινών

 

Στον έντονο ναυτικό χαρακτήρα της περιοχής σίγουρα συνετέλεσε και το γεγονός, ότι η Νεάπολη και τα γύρω χωριά παρέμειναν αποκλεισμένα οδικώς από την υπόλοιπη Πελοπόννησο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Η συγκοινωνία με την υπόλοιπη χώρα γινόταν εξ ολοκλήρου μέσω της ναυτικής οδού και κυρίως μέσω του πλοίου της γραμμής, που συνέδεε την Νεάπολη με τον Πειραιά. Μάλιστα, τα πρώτα αυτοκίνητα της περιοχής έφτασαν εδώ μέσω θαλάσσης και όχι από την ξηρά. Το γεγονός αυτό οδηγούσε την πλειοψηφία των κατοίκων της στο επάγγελμα του ναυτικού ή σε άλλα παρεμφερή επαγγέλματα που «ζούσαν από τη θάλασσα», εξασφαλίζοντας παράλληλα και σημαντικό πλούτο για την ευρύτερη περιοχή.

Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ερευνητική καταγραφή, της οποίας τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν πρόσφατα, συγκεντρώνοντας μέχρι στιγμής τα ονόματα περισσοτέρων από 95 Βατικιωτών ναυτικών του εμπορικού ναυτικού οι οποίοι «χάθηκαν» στη θάλασσα. Οι σύγχρονοι κάτοικοι ασχολούνται όλο και λιγότερο με το επάγγελμα του ναυτικού ή του ψαρά, όμως πολλοί είναι οι Νεαπολίτες που ενδιαφέρονται και προσπαθούν να διατηρήσουν τη ναυτική παράδοση της περιοχής.

Στο μικρό αλλά σύγχρονο Μουσείο Ναυτικής Τέχνης και Παράδοσης φιλοξενούνται σήμερα αντικείμενα που διασώθηκαν ως οικογενειακά κειμήλια και συγκεντρώθηκαν από τους κατοίκους της περιοχής. Στο μουσείο ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει η αναφορά στους θρύλους γύρω από από το ακρωτήριο του Μαλέα, του θρυλικού «Καβομαλιά», ενός από τα πιο επικίνδυνα περάσματα των θαλασσών μας.

 

Μια βυθισμένη πολιτεία και δύο ναυάγια!

 

Με τόσο πλούσια ναυτική ιστορία είναι φυσικό η περιοχή να κρύβει πολλά και ενδιαφέροντα για τους λάτρεις της θάλασσας και των καταδύσεων. Η Νεάπολη βρίσκεται πολύ κοντά στη βυθισμένη πολιτεία που έχει γίνει γνωστή ως Παυλοπέτρι. Το Παυλοπέτρι είναι μια μικρή

νησίδα απέναντι από την Πούντα, το χωριουδάκι από όπου ξεκινάει το καραβάκι για να περάσει κανείς στην Ελαφόνησο. Ανάμεσα στη νησίδα και στην ακτή και σε βάθος τριών-τεσσάρων μέτρων, υπάρχουν πολύ καλά διασωζόμενα κτίρια, αυλές και δρόμοι της αρχαίας πολιτείας, η οποία σύμφωνα με τα ευρήματα κατοικείτο συνεχώς από το 3000 π.Χ. ή και νωρίτερα μέχρι το 1.000 π.Χ. Η πρώτη ανακάλυψη της βυθισμένης αυτής πόλης έγινε το 1967. Τα ευρήματα, μεταξύ των οποίων πολλά και μεγάλα πυθάρια από την Κρήτη, οδηγούν τους ερευνητές στο συμπέρασμα πως, κατά την προϊστορική περίοδο, η πόλη αποτέλεσε μεγάλο εμπορικό λιμάνι και πρωτεύουσα του κάμπου των Βατίκων.

Είναι εντυπωσιακό πως ο υποθαλάσσιος αυτός οικισμός είναι ιδιαίτερα προσιτός σε όλους τους επισκέπτες, χάρη στη διαύγεια των νερών και το μικρό βάθος που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ξεπερνά τα τρία μέτρα. Από την ακτή της Πούντας μπορεί κανείς να επισκεφτεί το νεκροταφείο και το λατομείο της αρχαίας πολιτείας.

Αυτό όμως που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, όπως μας εξήγησε ο Γιώργος Τάντουλος, πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Βοιών και υπεύθυνος του πιστοποιημένου καταδυτικού κέντρου Akra Malea, είναι ότι με ορμητήρο τη Νεάπολη μπορεί κανείς να επισκεφτεί και δύο πολύ ενδιαφέροντα ναυάγια. Το πρώτο είναι το ναυάγιο του φορτηγού πλοίου «Kaptan Ismail Hakki» και βρίσκεται στον κόλπο της Αγίας Μαρίνας, βορειοανατολικά του ακρωτηρίου Ζόβολο και νοτιανατολικά της πόλης. Το Ismail Hakki ήταν μεγάλο εμπορικό πλοίο μήκους 30 μέτρων που κατασκευάστηκε στα ναυπηγεία της Κωνσταντινούπολης το 1969 και μετέφερε 578 τόνους σιδηρομετάλλευμα. Λέγεται, ότι εξαιτίας της έντονης θαλασσοταραχής είχε απότομη μετατόπιση του φορτίου και βυθίστηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1978, σε απόσταση 100 μέτρων από την πλησιέστερη ακτή και σε βάθος 12 μέτρων. Οι μαρτυρίες, μάλιστα, αναφέρουν πως δεν υπήρξαν θύματα, χάρη στις προσπάθειες ενός βοσκού, ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ώρα στην Αγία Μαρίνα. Ο βοσκός άναψε φωτιές σε μια αμμώδη παραλία, ένα από τα ελάχιστα προσβάσιμα απο τη θάλασσα σημεία της περιοχής, έτσι ώστε να κατευθύνει με ασφάλεια εκεί τους ναυαγούς σώζοντάς τους από την πρόσκρουση της βάρκας τους στα βράχια. Λόγω του μικρού του βάθους, το ναυάγιο αυτό είναι ιδανικό για αρχάριους καταδύτες.

Το δεύτερο ναυάγιο είναι του, υπό σημαία Συρίας, φορτηγού πλοίου «Lina Star», το οποίο βυθίστηκε τον Φεβρουάριο του 2000 λόγω εισροής υδάτων στο μηχανοστάσιο και ενώ ήταν αγκυροβολημένο στον κόλπο των Βατίκων σε απόσταση 1,5 μιλίων από την πανέμορφη ακτή του Μάγγανου. Λόγω του μεγάλου βάθους στο οποίο βρίσκεται απαιτείται μεγάλη εμπειρία από όσους θελήσουν να το επισκεφτούν υποβρυχίως.

 

 

 

 

"Κι' η καρδιά ξεροψήνεται στήν κάψα σάν τα βατικιώτικα κρεμμύδια μπρός στίς πόρτες."

Ο υποθαλάσσιος οικισμός στο Παυλοπέτρι είναι ιδιαίτερα προσιτός στους υποβρύχιους επισκέπτες του. χάρη στη διαύγεια των νερών και το μικρό βάθος που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ξεπερνά τα τρία μέτρα.

Βατικιώτικες γεύσεις

 

Λίγο πριν τη μεγάλη παραλία της Νεάπολης, συναντάμε το μικρό αλιευτικό καταφύγιο «Αυλοσπήλος», όπου δένουν τα καϊκια τους επαγγελματίες και ερασιτέχες ψαράδες.

Εδώ θα τους βρεις να προετοιμάζουν τα δίχτυα και τα παραγάδια τους για το «καλάρισμα», ενώ νεαροί εκπαιδευόμενοι καπετάνιοι προσπαθούν να κουμαντάρουν τα μικρά ιστιοπλοϊκά του Ναυτικού Ομίλου υπό τις οδηγίες του εκπαιδευτή τους.

Εδώ βρίσκεται και το «Λιμανάκι», το ταβερνάκι της κυρίας Ελπίδας και του κυρ Γιάννη, γνωστό σε όσους έχουν επισκεφτεί τη Νεάπολη για τα ολόφρεσκα ψάρια που προμηθεύονται καθημερινά από το οικογενειακό τους καΐκι αλλά και τους συναδέλφους τους.

Επιστρέφοντας στο λιμάνι και δίπλα στα πραγματικά εντυπωσιακά μεγάλα αλμιρίκια που το στολίζουν, θα συναντήσεις στη σειρά ουζερί και μεζεδοπωλεία που σε προδιαθέτουν για τις γευστικές επιλογές τους με ονόματα όπως: «Ναύτης», «Κατάρτι», «Τζιβαέρι», «Μαϊστράλι».

Κυρίαρχος μεζές στις προτιμήσεις των πελατών τους είναι ο «χάλος», το πλοκάμι δηλαδή του χταποδιού που μπορείς να απολαύσεις ψημένο στα κάρβουνα σε εξαιρετικά προσιτές τιμές, ενώ το ουζάκι συνοδεύεται παραδοσιακά από τον ατομικό του θαλασσινό μεζέ που εναλλάσσεται σε κάθε παραγγελία, με πρωταγωνιστές την ταραμοσαλάτα, τις ελιές και τα μαρινάτα ψαράκια.

Από τις παραδοσιακές λιχουδιές της περιοχής ξεχωρίζουν τα τσαΐτια και τα καλτσούνια – διάσημες πίτες της περιοχής – οι κολοκυνθοανθοί, τα αμπελοφάσουλα και πολλά άλλα. Τα τσαϊτια είναι ατομικές πίτες με πολύ λεπτό χειροποίητο φύλλο, γεμισμένες με φρέσκο αιγοπρόβειο τυρί, το λεγόμενο «χλωρό», που αρωματίζεται με μπόλικο δυόσμο για να τηγανιστούν, έπειτα, στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο της περιοχής. Τα σκαλτσούνια ή καλτσούνια είναι ψητές πίτες γεμισμένες με χόρτα και αρωματικά και ονομάστηκαν έτσι επειδή εμφανισιακά μοιάζουν με… κάλτσες!

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στο βατικιώτικο κρεμμύδι με το έντονο ιώδες έως κόκκινο χρώμα και τη χαρακτηριστική πικάντικη γεύση.

Πρωτοβγαίνει στις αγορές και τα μανάβικα από τα μέσα Απρίλη χωρίς να έχει ακόμα αποξηραθεί πλήρως και πρωταγωνιστεί στη ντόπια κουζίνα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αναφέρεται ανάμεσα στα βασικά προϊόντα που παράγονταν στην περιοχή γύρω από τη Μονεμβάσια και εξάγονταν προς την Τεργέστη, ενώ ο καπετάνιος Λάζαρος Πινότζης αναφέρει, το 1825, πως το εμπόριό του γινόταν με πλοία προς τη Σύρο, το Νιόκαστρο και άλλες ελληνικές περιοχές. «Κ' η καρδιά ξεροψήνεται στήν κάψα σάν τά βατικιώτικα κρεμμύδια μπρός στίς πόρτες», γράφει χαρακτηριστικά ο Μονεμβασιώτης Γιάννης Ρίτσος στη Ρωμιοσύνη.

Ο ντόπιος αυτός πληθυσμός κρεμμυδιού προσαρμόστηκε στις εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες των Βατίκων, προσδίδοντας αυτήν την ιδιαίτερη γεύση, ενώ προσπάθειες που έγιναν να καλλιεργηθεί σε γειτονικές, ακόμα και πιο εύφορες περιοχές δεν έδωσαν τα ίδια γευστικά χαρακτηριστικά!

«Δεν νοείται στα Βατίκα να ετοιμάσεις γεμιστά χωρίς να έχει μέσα τέσσερα κρεμμύδια», λένε χαρακτηριστικά στην περιοχή. Η γλύκα του όταν μαγειρευτεί είναι αξεπέραστη γι’ αυτό κι οι συνταγές ανεξάντλητες: Κρεμμυδοκεφτέδες, κρεμμυδόπιτες, τηγανητό κρεμμύδι «τριαντάφυλλο», κρεμμύδια πλακί με μέλι, ξύδι και ρίγανη, κρεμμύδια γιαχνί με κύμινο και κρεμμυδόσουπα (που μέχρι πρότινος προσφέρονταν δωρεάν στους επισκέπτες της Νεάπολης το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου). Χάρη στην εύκολη εύρεση της οικονομικής και εξαιρετικά εύγευστης αυτής πρώτης ύλης πολλές από αυτές τις συνταγές αποτέλεσαν ιδανική διατροφική λύση στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και όχι μόνο... Είναι χαρακτηριστική η ιστορία με τα κρεμμύδια γιαχνί, σύμφωνα με την οποία κάποιος που ήταν καλεσμένος για φαγητό σε σπίτι της περιοχής και τρώγοντας ανακάτευε το φαγητό του περιμένοντας να βρει τον λαγό κάτω από τα κρεμμύδια. Τόση ήταν η νοστιμιά του φαγητού που δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ήταν μαγειρεμένο χωρίς κρέας!

Μια ξεχωριστή και σύγχρονη, πλέον, γευστική πρόταση της περιοχής αποτελεί το υδρόμελο, ένα ελαφρύ γλυκό ποτό με λίγους αλκοολικούς βαθμούς. Παρασκευαζόταν από τους παλιούς μελισσοκόμους από τη ζύμωση μελιού με νερό και το ονόμαζαν και «μελιτόκρασο», καθώς ήταν το ποτό των νεόνυμφων κατά τον μήνα του μέλιτος. Η παραδοσιακή συνταγή για το σπιτικό ποτό, που κόντευε πια να χαθεί, έδωσε την ιδέα στον μελισσοκόμο Παρασκευά Σωτήραλη να το αναβιώσει. Η ζύμωση του σύγχρονου υδρόμελου γίνεται πια σε δρύινα βαρέλια μέσα στο μικρό του εργαστήριο με αποτέλεσμα ένα εξαιρετικό λικέρ με ελαφριά όξινη γεύση και κεχριμπαρένιο χρώμα. Το επόμενο βήμα ήταν η παραγωγή δροσερών κοκτέιλ με υδρόμελο. Κοκτέιλ που μπορούν να συνοδέψουν τα όμορφα ηλιοβασιλέματα της Νεάπολης, όταν ο ήλιος χάνεται πίσω από την Ελαφόνησο.

Προτάσεις

info's

Εξαιρετική φιλοξενία προσφέρει το ξενοδοχείο Limira Mare στη

Νεάπολη Βοιών με θέα τον Λακωνικό κόλπο.

Τηλ.: 27340 22236, www.limiramare.gr.

Ζεστή οικογενειακή φιλοξενία προσφέρει το ξενοδοχείο Αϊβαλί, στην παραλία της Νεάπολης, με τους καλοσυνάτους ιδιοκτήτες να σε υποδέχονται πάντα χαμογελαστοί: www.aivalihotel.gr. 

Για καταδυτικές εξερευνήσεις στη βυθισμένη πολιτεία στο Παυλοπέτρι, τα ναυάγια και στον υποβρύχιο πλούτο της περιοχής απευθυνθείτε στον Γιώργο Τάντουλο και καταδυτικό κέντρο Akra Malea, τηλ.: 6982 077826.

 

Ευχαριστούμε για την υποστήριξη τον Δήμο Μονεμβασιάς, την κ.

Κατερίνα Τσαφατίνου, πρόεδρο της Επιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής του Δήμου Μονεμβασιάς και το προσωπικό του Γραφείου Τουρισμού.

 

 

Θα το βρείτε στο

τεύχος 130

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares