Αγία Φωτεινή Μαντινείας

Ένα ταξίδι προς το μέσα σου…

Αν τρέχεις προς το φως, μην περιμένεις να δεις αυτό που συνάντησες χθες… Άφησε τα μάτια ανοιχτά και προσπάθησε να καταλάβεις ότι το σήμερα έχει κάτι από το χθες και κάτι από το αύριο…

Το τάμα του Κωνσταντίνου Καλτεζιώτη και του Μαντινειακού Συνδέσμου άρχισε να θεμελιώνεται το 1969 με πρωτομάστορα τον αρχιτέκτονα, ζωγράφο και αγιογράφο Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου. Τάμα και όραμα ενώθηκαν στη μορφή ενός κτίσματος με στόχο κοινό, τον διάλογο με τον Θεό… και ο αρχιτέκτονας δούλευε ζώντας για μήνες σε ένα αντίσκηνο, δίπλα στο κτίσμα του, ώστε να μη χάνει πολύτιμο χρόνο – τον χρόνο που ήθελε να νικήσει, να δώσει, να ερμηνέψει μέσα από τα μάτια του, τα μάτια του σύγχρονου Έλληνα που ψάχνει για την ταυτότητά του. Η Δικτατορία το παρόν του κτίστη, το χθες περήφανο και μη εξελισσόμενο και το αύριο να περιμένει. Σαν θέατρο (από το ρ. θεώμαι, που σημαίνει βλέπω με προσοχή) του παραλόγου, που γεννήθηκε μέσα από πολέμους και πολιτική αναρχία, και προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει αξίες μέσα από την αποδόμησή τους θέλοντας να δώσει ελπίδα για τη συνέχεια, για μια νέα αρχή... Και τα λόγια του Παπαθεοδώρου να επιβεβαιώνουν: «Οι μετόπες δεν είναι οι κλασικές τρίγλυφες αλλά τετράγλυφες, για να περιλαμβάνουν όλα τα προηγούμενα συν το σήμερα, οι άγιοι είναι φτιαγμένοι προσηνείς με ανθρώπινες μορφές, ενώ πριν από μερικά χρόνια στις αγιογραφίες ο Ιησούς, οι άγιοι, ο Ιούδας παρουσιάζονταν με καθημερινά σύγχρονα πρόσωπα “δανεισμένα” από την περιοχή της Τρίπολης, φορώντας τζιν και ρούχα της εποχής»… Το ερώτημα που τίθεται παρατηρώντας αυτό το πολυπολιτισμικό αρχιτεκτόνημα είναι εάν μπορούν να γεφυρωθούν σε ένα κτίσμα η αρχαία ελληνική αισθητική με τη νεοελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, ή καλύτερα εάν αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό ή και πολλές φορές ανεκτό. Δεν σταματούν μέχρι σήμερα οι αντικρουόμενες κριτικές και διαφωνίες, ενώ στο παρελθόν υπήρχε και η επέμβαση της επίσημης Εκκλησίας, η οποία επέβαλε την μερική αντικατάσταση των αγιογραφιών. Η απάντηση, όμως, κρύβεται ξανά στα λόγια του αρχιτέκτονα: «Ήθελα με τις ελαφρώς οξείες και αμβλείες γωνίες της κατόψεως να βρω την ελπίδα ότι σιγά σιγά θα φθάσω στην ορθή γωνία, δηλαδή σε έναν συμβολισμό της πίστεως»… Χωρίς ορθές γωνίες και τσιμέντο, ο ναός δίνει την εντύπωση ότι θα πέσει… Είναι αυτό το τρεμούλιασμα που θα συναντήσεις ανά τον κόσμο μόνο σε μοναδικούς δημιουργούς, όπως στον Γκαουντί ή τον Καβάφη. Ο Παπαθεοδώρου σμίλευσε τους κίονες με τρόπο που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι κάποτε ήταν φτιαγμένοι από ξύλο και στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από μάρμαρο, όπως ακριβώς συνέβη με τους ναούς κατά την αρχαιότητα. Στο εσωτερικό φιλοτέχνησε ψηφιδωτά από τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, τις τέσσερις εποχές, παραστάσεις από την αρχαία μυθολογία που ταυτίζονται ή συμπορεύονται με χριστιανικούς μύθους. Η Μέδουσα, η Αριάδνη, ο Θησέας, ο Πίνδαρος, αλλά και ο Παπαδιαμάντης δίνουν σιωπηλούς αγώνες για να συναντηθούν με τους αγίους της χριστιανοσύνης… Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχει Ηρώο για να τιμηθούν οι πεσόντες στους πολέμους, το οποίο διέπεται από την ίδια λογική με τον ναό. Επίσης υπάρχει το λεγόμενο «Φρέαρ του Ιακώβ», που συμβολίζει τη συνάντηση του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα. Είναι μαρμάρινο, κυκλικό με οκτώ κίονες, οι οποίοι κάμπτονται μοναδικά γεννώντας την εικόνα των νυμφών εν χορώ. Όταν ο αρχιτέκτων μαθήτευε δίπλα στον σπουδαίο δάσκαλό του, τον Δημήτρη Πικιώνη, φτιάχνοντας ένα έργο στην Κύμη, ο δάσκαλος είπε στον μαθητή όταν αυτός φαινόταν ότι ήταν υπερβολικός: «Πρόσεχε! Τι κάνεις εκεί; Μέκκα;» Αν ο Παπαθεοδώρου, χρόνια μετά, φαίνεται ότι και στην Αγία Φωτεινή είναι υπερβολικός, τότε ίσως θα πρέπει να αναρωτηθούμε για την έννοια της «υπερβολής» στην τέχνη. Είναι υπερβολή επίδειξης ή εσωτερικής ανησυχίας και αέναης αγωνίας; Υπερβολή επιβολής απόψεων ή τόπος ανοικτού διαλόγου ανθρώπου με Θεό, ανθρώπου με άνθρωπο και ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό…;

Η Αγία Φωτεινή στον κάμπο της Μαντινείας, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο, δεν αποτελεί μια βυζαντινή ή μεταβυζαντινή εκκλησία αλλά είναι, σύμφωνα με τις λέξεις του Γ. Τσαρούχη, «μια απελπισμένη εξομολόγηση σε μια εποχή σπάνιου καθωσπρεπισμού, που μπορεί να γίνει μια φλέβα νερού σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας…»

Το κεντρικό ψηφιδωτό του δαπέδου
Η Παναγία πάνω από το ιερό
Η κεντρική είσοδος στον ναό
Δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι κάποτε είχε χρησιμοποιηθεί το ξύλο ως υλικό κατασκευής
Γενική άποψη του ναού
Το Φρέαρ του Ιακώβ και το Ηρώο πεσόντων στον προαύλιο χώρο της Αγίας Φωτεινής
Περίτεχνο κόσμημα αρχιτεκτονικής
Η Αγία Τράπεζα
Ο Παντοκράτορας στην οροφή του ναού

Τάμα και όραμα ενώθηκαν στη μορφή ενός κτίσματος με στόχο κοινό, τον διάλογο με τον Θεό…

Προτάσεις

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares