Οδός Αιόλου

Ο δρόμος με τις πρωτιές!

ην έχετε ακουστά όλοι και το πιθανότερο, οι πιο πολλοί την έχετε διασχίσει ψωνίζοντας στα λογής λογής μαγαζάκια της ή ξαποσταίνοντας στα παγκάκια, τα καφέ και τα ταβερνάκια της. Για τη σύγχρονη εκδοχή της Αιόλου δεν έχω πολλά να προσθέσω. Για το παρελθόν και την ιστορία της όμως, η Βίκυ Παπαδημητρίου, διπλωματούχος ξεναγός της Topos Travel έχει να μας πει πολλά…

Από τα Χαφτεία στους Αέρηδες» ήταν ο τίτλος της ξενάγησης και εμείς πήραμε τα πράγματα από το… τέλος. Το ραντεβού δόθηκε Σάββατο απόγευμα στη συμβολή των οδών Σταδίου και Αιόλου. «Είμαστε έξω από τα όρια της πόλης», μου εξήγησε η Βίκυ. «Η πόλη σταματούσε στην οδό Ευριπίδου και πέρα από εκεί ήταν αλάνες και χωράφια…» Μάλιστα, τα πολλά ρέματα που περνούσαν από την περιοχή για να καταλήξουν στον Κηφισό δημιουργούσαν λασπουριά, οπότε η περιοχή πέριξ της σημερινής πλατείας Ομονοίας ήταν σχετικώς υποβαθμισμένη. Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, οι αρχιτέκτονες Σ. Κλεάνθης και Ε. Σάουμπερτ εκπόνησαν το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, τοποθετώντας το βασιλικό ανάκτορο στην Ομόνοια. Και καθώς το ανάκτορο είχε ανάγκη από οδούς, χάραξαν την Αιολική οδό μαζί με τη Σταδίου και την Αθηνάς. Η Ομόνοια δεν επιλέχθηκε τελικά ως τόπος κατοικίας του Όθωνα, καθώς η περιοχή του Συντάγματος υπερτερούσε σε κλίμα και τελικά επικράτησε. Όμως, η χάραξη του δρόμου, που ξεκινάει από το ρολόι του Κυρρήστου στους Αέρηδες και οδηγεί έξω από τα όρια της πόλης, υλοποιήθηκε, δημιουργώντας έναν δρόμο που συγκέντρωσε για χρόνια την οικονομική, πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης. «Πάμε να τον περπατήσουμε με προορισμό τους Αέρηδες», θα πει η Βίκυ. Εκτός του ότι είναι ο πρώτος δρόμος που χαράχτηκε στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης είναι και ο πρώτος δρόμος που αρχικά χαλκοστρώθηκε και μετέπειτα ασφαλτοστρώθηκε! Η πρωτεύουσα άρχισε σιγά σιγά να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών, περιηγητών, εμπόρων, πολιτικών και η περιοχή με επίκεντρο την οδό Αιόλου αποτέλεσε το κέντρο όλης αυτής της δραστηριότητας. Στη γωνία της Πανεπιστημίου με την Αιόλου, προς την πλευρά της Πατησίων, βρισκόταν το καφενείο του αγωνιστή της Επανάστασης, Δημητρίου Χάφτα, πόλος έλξης και σημείο συνάντησης της περιοχής που πήρε το όνομα Χαφτεία. Λίγο πιο πέρα από τα Χαφτεία, στη συμβολή των οδών Σταδίου και Αιόλου, τοποθετήθηκε τη δεκαετία του ‘20 και ο πρώτος τροχονόμος της Αθήνας! Η κίνηση στην πρωτεύουσα είχε αρχίσει να αυξάνεται ιδιαίτερα γύρω από το σημείο αυτό, στην καρδιά της πόλης που σφύζει ως σήμερα από ζωή – μέρα και νύχτα!


Δίπλα ακριβώς από τον τροχονόμο ήταν και το ξενοδοχείο «Απόλλων», που πρώτο στην Αθήνα τοποθέτησε ανελκυστήρα. «Αιώρα» το ονόμασαν οι ένοικοι, μη γνωρίζοντας πως να περιγράψουν τη νέα εφεύρεση! Η οδός Αιόλου άρχισε σιγά σιγά να ανοικοδομείται με πολυτελείς οικίες και ξενοδοχεία. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ακολουθούσε τη λογική που ήθελε τα ισόγεια των κτιρίων να είναι καταστήματα, ο πρώτος ή και ο δεύτερος όροφος ξενοδοχείο και ο επόμενος όροφος οικεία του ιδιοκτήτη. Όταν μιλάμε για ξενοδοχείο μην πάει ο νους σας σε πολυτέλειες και ανέσεις, τουλάχιστον όχι στην αρχή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ένα στρώμα από άχυρα ήταν όλη και όλη η παροχή των καταλυμάτων και ένα πιάτο φαγητό, προϊόντος του χρόνου, όμως, δίνονταν ολοένα και περισσότερες παροχές.

 

Εκτός του ότι είναι ο πρώτος δρόμος που χαράχτηκε στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης είναι και ο πρώτος δρόμος που αρχικά χαλκοστρώθηκε και μετέπειτα ασφαλστοστρώθηκε!

Εδώ έρχονταν οι κύριοι με κάποια οικονομική άνεση για να αγοράσουν τραγιάσκες, καπέλα, υφάσματα και να ράψουν τα κουστούμια τους, ενώ οι κυρίες έκαναν τις αγορές τους παραδίπλα, στην οδό Ερμού...

Αναπόφευκτη η στάση στην πλατεία Κοτζιά, μια τεράστια – αχανής σχεδόν – αλάνα κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας που ονομαζόταν Τζιρίτι από το εν λόγω άθλημα που ασκούσαν οι Οθωμανοί στην περιοχή. Αργότερα έγινε έδρα του πυροβολικού και τοποθετήθηκαν κανόνια, στραμμένα, φυσικά, προς τον Βορρά, να υπενθυμίζουν τους αγώνες με τους Οθωμανούς αλλά και την απελευθέρωση που έπρεπε να γίνει σε Θεσσαλία και Βόρειο Ελλάδα. Μπροστά από το σημερινό κτίριο της Εθνικής λειτούργησε, το 1835, το πρώτο θέατρο της Αθήνας, ένα ξύλινο παράπηγμα που ανέβασε αρκετές παραστάσεις μέχρι το οριστικό κλείσιμό του περίπου 1,5 χρόνο αργότερα. Στην απέναντι γωνία βρίσκεται το Μέγαρο Μελά, έργο του Τσίλλερ, που λειτούργησε αρχικά ως ξενοδοχείο: «Grand Hotel d’Athenes». Αργότερα στέγασε για λίγο το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών κι από το 1900 έως το 1973 αποτέλεσε έδρα του Κεντρικού Ταχυδρομείου Αθηνών μέχρι να εκμισθωθεί στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1942, επί γερμανικής κατοχής, εδώ ξεκίνησε η πρώτη απεργία σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη. Αφορμή ήταν η λιποθυμία ενός εργάτη. Η απεργία γρήγορα επεκτάθηκε καταλήγοντας σε γενικευμένη που μετά την πάροδο οκτώ ημερών – παρά τις απειλές και τον εκφοβισμό – πέτυχε μικρή αύξηση στο μισθό των εργαζομένων. Αργότερα, και μετά από πολλές περιπέτειες, χτίστηκε πάνω στην πλατεία και το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών. Αριστοκρατικό και επιβλητικό, φιλοξένησε παραστάσεις μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή, όπου οι πόρτες του άνοιξαν για να στεγάσουν 150 οικογένειες προσφύγων. Το κρύο και η βαρυχειμωνιά ανάγκασαν τους πρόσφυγες να κάψουν ό,τι ξυλεία μπορούσαν να βρουν εντός του, προκειμένου να ζεσταθούν με αποτέλεσμα σύντομα ολόκληρο το εσωτερικό του να ρημάξει. Μερικά χρόνια αργότερα, ο τέως δήμαρχος της Αθήνας Κ. Κοτζιάς, από τη θέση του υπουργού, έδωσε εντολή το κτίριο να κατεδαφιστεί…


Λίγο πιο κάτω, στο νούμερο 87, κάνουμε μια στάση για λουκουμάδες στον «Κρίνο», Στέκι παλιό και αγαπημένο! Η Βίκυ με πληροφορεί πως ο Σταμάτης Κρίνος ήταν φαρμακοποιός και άνοιξε εδώ το πρώτο φαρμακείο της Αθήνας. Άκου να δεις! Τα φαρμακεία, λέει, εκείνη την εποχή αποτελούσαν σημεία συνάντησης και πολιτικής ζύμωσης των λόγιων της εποχής. Αργότερα ο Μικρασιάτης Μ. Κασιμάτης αγόρασε το κτίριο και άνοιξε το γνωστό έκτοτε λουκουματζίδικο διατηρώντας, όχι μόνο το όνομα αλλά και τη διακόσμηση, η οποία δεν έχει αλλάξει και πολύ από τότε! Κοντά στην Παναγιά τη Χρυσοσπηλιώτισσα παρακάτω λειτούργησε και το «Ζαχαροπλαστείο του Λερίου», το πρώτο σε ευρωπαϊκά πρότυπα που σύστησε πλήθος αγνώστων γλυκών στην υψηλή κοινωνία της πόλης! Η φήμη του έληξε πρόωρα, όταν ανέλαβε μια παραγγελία παγωτών για τον αντιβασιλέα Άρμανσπεργκ και δηλητηρίασε τους καλεσμένους χρησιμοποιώντας μεγάλες ποσότητες από χρωστικές!


Η Αιόλου έσφυζε από ζωή… Στις αρχές του 20ου αι. φιλοξενούσε πλήθος καταστημάτων, εκδοτικούς οίκους, βιβλιοπωλεία, ομπρελοποιία, πιλοποιία και πολλά υφασματάδικα και κασμιράδικα. Ίχνη όλων αυτών των μαγαζιών παραμένουν ακόμη και σήμερα ανάμεσα στα πολύβουα καφέ, τα μπαρ και τα εστιατόρια δίνοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στον δρόμο. Ως επί των πλείστων, μάλιστα, αποτελούσε την αγορά του ανδρικού πληθυσμού της πόλης. Εδώ έρχονταν οι κύριοι με μια κάποια οικονομική άνεση για να αγοράσουν τραγιάσκες, καπέλα, υφάσματα και να ράψουν τα κουστούμια τους, ενώ οι κυρίες έκαναν τις αγορές τους παραδίπλα, στην Ερμού… Στο νούμερο 61 παραμένει ακόμα το ίχνος της ταμπέλας «Σγούρδας» με τα είδη κιγκαλερίας και οικιακής χρήσης. Αν περάσετε, κάντε τον κόπο να ανασηκώσετε το βλέμμα σας, αναζητώντας τα σημάδια της ταμπέλας που μέρα με τη μέρα σβήνουν μαζί με τις μνήμες μιας ολόκληρης εποχής. Το ιστορικό κατάστημα λειτουργούσε αδιάλειπτα από το 1870 μέχρι το 2021, οπότε και μεταφέρθηκε στο Γαλάτσι. Στη γωνία της Αιόλου με την οδό Βύσσης, στη θέση του παλιού μπαρουτόμυλου του Παυλή του Μπαρουξή, ο υιός Σπυρίδων Παυλίδης άνοιξε, το 1841, το «Γλυκισματοποιείον» κι η αρχή για τη Σοκολατοποιΐα Παυλίδης είχε γίνει… Ήταν ο πρώτος που έφερε τη σοκολάτα στην Ελλάδα, ως ρόφημα αρχικά και στη συνέχεια στερεή, σε μορφή πλάκας…


Η πλατεία έξω από τον ναό της Αγίας Ειρήνης έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια ως το νέο στέκι της πρωτεύουσας. «Πατείς με, πατώ σε» γίνεται εδώ και πόσοι αλήθεια αναρωτιέμαι. έχουν κάνει τον κόπο να μπουν στο εσωτερικό του ναού, έστω από περιέργεια … Έμεινα κυριολεκτικά άφωνη με τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού αλλά και με την ιστορία, αφού εδώ έγινε η τελετή ενηλικίωσης του Όθωνα, κηδεύτηκε ο Θ. Κολοκοτρώνης, διακόνησε και χειροτονήθηκε ο Μακάριος της Κύπρου και τόσα πολλά άλλα που χρειάζομαι σελίδες να σας τα μεταφέρω… Καφενεία υπήρχαν και τότε πέριξ του ναού, όπου λάμβαναν χώρα συζητήσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Στο καφενείο της μαντάμ Ρομπέρ, μάλιστα, κόρης του φιλέλληνα Ρομπέρ, εμφανίστηκε και το πρώτο μπιλιάρδο στην Ελλάδα! Λίγο πιο κάτω η πάλαι ποτέ «Ωραία Ελλάς» και το «Καφενείο των Αγωνιστών» παραδίπλα, στέκια πολιτικών, δημοσιογράφων, περιηγητών, εστίες ζύμωσης και αντιπαράθεσης για την πολιτική και κοινωνική ζωή της εποχής…

 

Η περίφημη βιβλιοθήκη του Αδριανού, έξω από τον περίβολο της Ρωμαϊκής μας πάνε πίσω στον 1oο αι. μ.Χ. μαρτυρώντας τη σπουδαιότητα του δρόμου στο ιστορικό συνεχές. Απέναντι από τον περίβολο του αρχαιολογικού χώρου στέκει ακόμα αγέρωχο το ξενοδοχείο «Αίολος», το πρώτο που χτίστηκε για να λειτουργήσει εξ αρχής ως ξενοδοχείο, το 1837! Στα κάγκελα του μπαλκονιού υπάρχει ακόμη η μεταλλική ταμπελίτσα με ανάγλυφη τη χρονολογία… Απέναντι στα αριστερά, ο πέτρινος τοίχος του Μεντρεσέ, ισλαμικό ιεροσπουδαστήριο στην Τουρκοκρατία, φυλακή – βάναυση και ιδιαίτερα σκληρή – μετέπειτα, στα χρόνια του Όθωνα. Ένας πλάτανος-σύμβολο θανάτου υπήρχε στην αυλή της, καθώς στα κλαδιά του κρεμούσαν όσους είχαν καταδικαστεί σε θάνατο. Όσοι κατάφερναν να αποφυλακιστούν, γλιτώνοντας την εκτέλεση, αποχαιρετούσαν τους πρώην συγκρατούμενους λέγοντας «χαιρέτα μου τον πλάτανο…». Τόσο δυνατός ήταν ο συμβολισμός του που έκτοτε η φράση έμεινε για να μας συνοδεύει μέχρι τις μέρες μας.


Καθόμαστε έξω από τον Πύργο των Ανέμων και με φόντο τον Ιερό Βράχο, η Βίκυ θα μας πει πως το οκταγωνικό μαρμάρινο μνημείο-κόσμημα της αρχαιότητας φέρει αρκετές ενδείξεις, ώστε να θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός-ωρομετρικός σταθμός του κόσμου! Ακόμη μια πρωτιά, σκέφτομαι… Πόσα χωρούν σε μήκος μόλις ενός χιλιομέτρου, πόσα ιστορικά άλματα, πόσοι άνθρωποι και πόσα γεγονότα! Χάρη στη Βίκυ Παπαδημητρίου και τα «Μικρά ταξίδια» του Topos Τravel θα βλέπω στο εξής την Αιόλου με άλλο μάτι!

 

Προτάσεις

info's

Για πληροφορίες, κρατήσεις και αναλυτικό πρόγραμμα για τα «Μικρά ταξίδια» του Topos Travel:

https://web.facebook.com/topostravel, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., τηλ.: 6932 735533.

Σε όλες τις ξεναγήσεις χρησιμοποιείται ατομικό ηχητικό σύστημα ξενάγησης.

Θα το βρείτε στο

τεύχος 135

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares