Αντικρύζοντας τις αχανείς καλλιεργήσιμες εκτάσεις του κάμπου της Κωπαΐδας δεν μπορώ παρά να κάνω τον συνειρμό: Μήπως απ’ αυτά τα απέραντα λιβάδια που απλώνονται σαν καταπράσινο χαλί μπροστά της πήρε το όνομά της τελικά η πόλη; Η μονοτονία του χρώματος της βλάστησης σπάει από τα ολάνθιστα δέντρα, που ξεπετάγονται σποραδικά: Είναι τέλος του χειμώνα και ντύνονται με το λευκό νυφικό τους φόρεμα. Η βροχή που ηχεί μουσικά, πέφτοντας απαλά στη μεταλλική επιφάνεια του οχήματος, δεν μπορεί να μειώσει το μεγαλείο της ομορφιάς του φυσικού τοπίου. Το μάτι χάνεται, γαληνεύοντας μέχρι τις μακρινές βουνοκορφές που ορίζουν την πεδιάδα. Στα αριστερά σου η οροσειρά του Ελικώνα. Με πορεία παράλληλη προς τα βουνά, στο τέλος του κάμπου καταλήγεις στην πρωτεύουσα της Βοιωτίας, την περίφημη Λιβαδειά. Χτισμένη αμφιθεατρικά σε λοφοπλαγιές, θυμίζει μεγάλο ορεινό χωριό, παρότι είναι πόλη 30.000 και πλέον κατοίκων.
Κρύα
Διασχίζοντας τον αστικό ιστό φτάνεις γρήγορα στην καρδιά της πόλης, την περιοχή της Κρύας. Είναι το πιο τουριστικό κομμάτι της πόλης αλλά και το πιο όμορφο. Τα γραφικά μαγαζάκια γύρω από το διαμορφωμένο πάρκο με τα γεφυράκια και τις κατασκευές του παρελθόντος, τον παλιό νερόμυλο και τη νεροτριβή, ενώνονται αρμονικά για να συνθέσουν έναν υπέροχο χώρο αναψυχής. Τόπος μοναδικού αισθητικού κάλλους προσφέρει αγαλλίαση σ’ όποιον τον επισκεφθεί. Εδώ θα ξαποστάσεις, απολαμβάνοντας τη γλύκα του τοπίου.
Με τα πλούσια τρεχούμενα νερά και τα καταρρακτάκια δίπλα από τα αιωνόβια πλατάνια, το ποτάμι, η Έρκυνα, διασχίζει την Κρύα γεμίζοντάς σε δροσιά και γαλήνη. Ακολουθώντας τον ρου του ποταμού προς την πόλη, το σκηνικό θυμίζει κάτι από Βενετία με τα κτίρια να ορθώνονται κυριολεκτικά δίπλα στο ποτάμι και να το αγκαλιάζουν! Ένας μαγευτικός περίπατος με συντροφιά το νερό. Άλλοτε περνάς κάτω από γέφυρες, άλλοτε συναντάς ανοίγματα με ευρύχωρες πλατείες. Αφού χορτάσεις εικόνες, επιστρέφεις στην Κρύα για να ακολουθήσεις το ποτάμι προς το βουνό και προχωρώντας προς το… άδυτο, καταδύεσαι στον μύθο.
Η λευκή προτομή, που βρίσκεται μέσα στο ποτάμι μπροστά από το καφέ Ξενία, είναι μια εικόνα τόσο όμορφη που σίγουρα θα σου τραβήξει την προσοχή. Είναι το σημείο απ’ όπου αναβλύζουν οι πηγές μαζί και τα εύλογα ερωτήματα. Το πέτρινo πρόσωπο ανήκει στη νύμφη Έρκυνα, που σύμφωνα με τον μύθο, έπαιζε εδώ, στο ιερό άλσος του πατέρα της Τροφώνιου, παρέα με την Περσεφόνη, κόρη της Δήμητρας και βασίλισσας του κάτω κόσμου. Η χήνα της Έρκυνας κρύφτηκε σε μια σπηλιά και τα δυο κορίτσια που την αναζητούσαν, την είδαν κοντά σε μια πέτρα που ακτινοβολούσε. Σηκώνοντάς την, απελευθερώθηκε το νερό του ποταμού που πήρε το όνομα της νύμφης και ζωοδοτεί την πόλη μέχρι και σήμερα. Από τα έγκατα του κόσμου έρχεται η ζωή και φεύγοντας από αυτήν επιστρέφουμε στη γη που γεννά νέα ζωή, όλα σε έναν αέναο κύκλο.
Ζωοδόχος πηγή
Έχοντας αφήσει πίσω τη σπηλιά, τις σκέψεις και την έρευνα, σαν να έχεις περάσει κι ο ίδιος με τη φαντασία σου τη διαδικασία της μύησης, συνεχίζεις τον δρόμο προς το βουνό. Η ομορφιά της φύσης μες στο φαράγγι της Έρκυνας είναι κι αυτή μεθυστική. Αριστερά σου, κάθετα προς τον ουρανό, ορθώνεται ο Ελικώνας, ψηλά, αντικρύζεις το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ και στα δεξιά σου τον λόφο του κάστρου με την Αγία Σοφία στην κορφή. Στη διαδρομή σου στο φαράγγι, συναντάς το σύγχρονο ανοιχτό πέτρινο θέατρο με την υπέροχη ακουστική. Ελάχιστος κόσμος κυκλοφορεί εδώ, ένα πραγματικό ησυχαστήριο. Σκέφτεσαι τους ανθρώπους που έχουν δίπλα τους ένα τέτοιο παράδεισο κι όμως μοιάζει να αδιαφορούν να τον επισκεφτούν, ίσως ακριβώς επειδή τον έχουν στα πόδια τους!
Λίγα μέτρα πιο κάτω αρχίζουν τα σκαλιά. Διαβαίνεις το κατώφλι με την επιγραφή «Ζωοδόχος Πηγή». Τι άλλο θα μπορούσαν να ήταν τα κρύα νερά της Έρκυνας, εκτός από υγεία και ζωή; Είναι η άλλη, πολύ εύστοχη, ονομασία της Αγίας Ιερουσαλήμ, που θωρεί το Κάστρο κι όλη τη Λειβαδιά από ψηλά σε μια εσοχή του μονολιθικού όγκου – αετοφωλιά πραγματική! Για να τη φτάσεις όμως έχεις να ανέβεις 700 σκαλιά… Μαζεύεις τα κουράγια σου και παίρνεις σιγά σιγά τον δρόμο. Όσο ανεβαίνεις, ολοένα αποκαλύπτεται η πόλη κι ο κάμπος στο βάθος. Η βλάστηση είναι υπέροχη και η διαδρομή απολαυστική. Το βουνό κούφιο, γεμάτο ανοίγματα και στο μέσο της διαδρομής συναντάς γούρνες με νερό που υποδηλώνουν πηγές. Το ίδιο και μέσα στο εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, νερό που θεωρείται αγίασμα. Κάνοντας αναπόφευκτες συνδέσεις μέσα στο μυαλό σου, φαντάζεσαι υπόγεια περάσματα φτάνοντας με τον νου ως τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης…
Τα σύννεφα ανοίγουν κι εκεί ψηλά, σαν αετόπουλο, θωρείς τη Λιβαδειά να στραφταλίζει στο φως του ήλιου. Σύμφωνα με μια φήμη, το όνομά της προήλθε από το Λέβις (λέβητας) και τον Άδη, τα καζάνια της κόλασης δηλαδή! Δεισιδαιμονία την εποχή της μετάβασης, τότε που ακόμα λειτουργούσε το Μαντείο και σχηματιζόταν η νέα χριστιανική θρησκεία που εξόρκιζε ό,τι παγανιστικό. Στις μέρες μας, που παλιοί και νέοι θεοί μοιάζει να πεθαίνουν στον βωμό της επιστήμης, καλό είναι να θυμόμαστε ότι είμαστε ένα με τη φύση και κοντά της πάντα νιώθουμε πιο κοντά στην αλήθεια. Που και που οφείλουμε να στεκόμαστε για να αφουγκραστούμε τι έχει να μας πει. Όσο κι αν διψάμε να τα ανακαλύψουμε, τα μυστικά της είναι άπειρα σαν της νυχτιάς τα άστρα!
info's
Την Έρκυνα, αλλά και τα υπόλοιπα αγάλματα που κοσμούν το ποτάμι, τα έχει δωρίσει ο Λειβαδίτης καλλιτέχνης Σπύρος Γουργιώτης. Μια επίσκεψη στον μοναδικό παραδοσιακό φούρνο του, με τα υπέροχα αρτοπαρασκευάσματα, κοντά στην περιοχή της Κρύας και μια επιπλέον γνωριμία με το έργο του, είναι εκ των ων ουκ άνευ! Ο πύργος της Ώρας δεσπόζει πάνω από τη Λιβαδειά. Τον δώρισε ο Λόρδος Έλγιν και γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί υποψιάζονται πως εκτός από τα γλυπτά του Παρθενώνα, μπορεί να «εξαφάνισε» και ευρήματα σχετικά με το μαντείο.Για την κατασκευή του κάστρου από τους Καταλανούς, χρησιμοποιήθηκαν υλικά από την αρχαία πόλη. Ίσως και για τον λόγο αυτό να μην έχουν βρεθεί στοιχεία για το μαντείο. Αν και πιο σύγχρονο, το ίδιο το κάστρο είναι ένα ιδιαίτερα όμορφο μνημείο και μια επίσκεψη ως εκεί σίγουρα σε αποζημιώνει!Η Λειβαδιά φημίζεται για το πεντανόστιμο σουβλάκι της και τα ψητοπωλεία της με αποκορύφωση τους εορτασμούς του Πάσχα, όπου όλη η πόλη μετατρέπεται σε μια τεράστια ψησταριά!
Θα το βρείτε στο
τεύχος 132
