Νίσυρος

Ηφαίστειο που ξυπνά

Ανηφορίζοντας για τον Εμπορειό με εντυπωσιάζει πρώτα η θέα του όπως ορθώνεται, αγέρωχος, ως την κορφή του ψηλότερου βουνού του νησιού. Αλλοτινή Πανδονίκη, ο μεσαιωνικός οικισμός με το βυζαντινό κάστρο και τα τείχη των ιπποτών στην κορυφή, υπήρξε μεγάλο εμπορικό κέντρο του τόπου με λιμάνι του, τους Πάλους. Η περίφημη «σάουνα» που θα ακούσεις να σου λέν’ είναι μια φυσική υδροθερμική σπηλιά στην είσοδο του Εμπορειού, η οποία δημιουργήθηκε από μια φλέβα του ηφαιστείου. Ταπεινά και φροντισμένα σπιτάκια στέκουν δίπλα σε άλλα εγκαταλειμμένα δημιουργώντας ένα παραμυθένιο σκηνικό. Αν περπατήσεις μέχρι ψηλά, στην αγκαλιά του ερειπωμένου κάστρου, θα δεις και την εκκλησιά των Ταξιαρχών με τα σπάνια κειμήλια και τις τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Είναι πραγματικά πανέμορφο να τριγυρνάς στα σκαλιά και στα θολωτά σοκάκια του αυθεντικότατου αυτού οικισμού απολαμβάνοντας την κοινή ησυχία. Η μηχανή του αυτοκινήτου μου στο ρελαντί ενοχλεί τη σπάνια αυτή σιωπή – δεν έχω πετάξει ακόμη από πάνω μου την πόλη. Στο «Μπαλκόνι του Εμπορειού» θα απολαύσω την μπιρίτσα μου παρέα με ντόπιο μεζέ τυράκι φρέσκο, κατσικίσιο κι άλλο ωριμασμένο μέσα σε κρασί, παραδοσιακά «πιτιά», δηλαδή ρεβιθοκεφτέδες, από τα χεράκια της Κατίνας, νισυριά ντοματίνια, καπαρόφυλλα και ανθούς κολοκυθιού γεμιστούς με ντόπιο τυράκι. «Ό,τι φας εδώ είναι ντόπιο, σπιτικό, μεγαλωμένο στον κήπο κάτω από το μπαλκόνι. Κι όταν λέμε μπαλκόνι, δεν εννοούμε ένα οποιοδήποτε μπαλκόνι, αλλά αυτό που αγναντεύει τη μοναδική θέα του ηφαιστείου που απλώνεται από κάτω επιβλητική κι απεριόριστη. «Εδώ έρχονται όσοι επιθυμούν να βρουν την πολυπόθητη ησυχία», θα μου πει ο Δημήτρης, «μα μη σε ξεγελά η σιωπή του μεσημεριού». Μέχρι που το έζησα, ήταν αδύνατο να το πιστέψω πως αυτό εδώ το απόμερο χωριό είναι το «ξενυχτάδικο» της Νισύρου! Τα βράδια, λοιπόν, γύρω από τη λιλιπούτεια πλατεία με τις καμάρες, οι παρέες μαζεύονται «στου Τριαντάφυλλου» αλλιώς «Απυριά» – που στη ντοπιολαλιά υποδηλώνει τις ζεστές «ανάσες» του ηφαιστείου. Εδώ μαζεύονται όλοι, μικροί και μεγάλοι, ντόπιοι και επισκέπτες, από όλη τη χώρα και τις ιδεολογίες κι όπως παντού σχεδόν στη Νίσυρο, γίνονται αναπόφευκτα μία παρέα. Μια σύγχρονη «δημογεροντία» πλάι στα στενά με τις ωραίες σκαλιστές αυλόπορτες, όπου ο καθένας μπορεί να εκφράζει τη γνώμη του δυνατά και ανοιχτά, να συζητά, να τραγουδά, να πίνει, και τελικά να γελάει αποδεικνύοντας ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε διαφωνώντας. Δεν λείπουν τα αυτοσχέδια γλέντια με μουσικές και φυσικά οι ντόπιες λιχουδιές από τα χεράκια του Γιάννη και της Ουρανίας. Ένα από τα καλύτερα μέρη στη Νίσυρο να φας, να πιεις και να διασκεδάσεις με την ψυχή σου. Επιστρέφοντας στο Μανδράκι, ένα μικρό, γραφικό λιμανάκι στον ήλιο του απομεσήμερου, μού τραβά την προσοχή. Περπατώντας θα βρεθώ στην είσοδο ενός λευκού, φθαρμένου εξωτερικά κτιρίου, που στέκει δίπλα σε παλιότερα πέτρινα γκρεμίσματα. Περνάω τη μεγάλη πόρτα και –τι ευτυχία– να μεταφέρομαι άξαφνα σ’ αυτή την ανείπωτη γοητεία μιας εποχής περασμένης. Ένα συγκινητικά όμορφο κτίριο, με ψηλοτάβανη ξύλινη οροφή, παλιά ασπρόμαυρα μωσαϊκά, ξύλινες σκαλιστές σκάλες, διακοσμημένο με φθαρμένους καθρέφτες, παλιούς μαρμάρινους νιπτήρες κι επίπλωση του προηγούμενου αιώνα. Τεράστιοι διάδρομοι κι ευρύχωρες σάλες με παράθυρα που κοιτούν τη θάλασσα. Δεν το ήξερα τότε, μα η τύχη μου ακόμα μία φορά θα με ευνοούσε και θα είχα τη δυνατότητα να μείνω σ’ αυτό το υπέροχο κτίριο, ένα αλλοτινό ξενοδοχείο πολυτελείας που φτιάχτηκε πριν ακόμη οι άνθρωποι στεγάσουν μες σε κουτιά τη μοναξιά του πλήθους. Απ’ τα δωμάτια θα ακούσεις κλασική μουσική και κορίτσια να τραγουδούν παλιά ελληνικά τραγούδια. Τα υπερπολυτελή για την εποχή τους Λουτρά Μανδρακίου χτίστηκαν το 1912 κι αποτελούν μέχρι σήμερα το ιαματικό κέντρο του νησιού. Ένα θερμό λουτρό στη μαρμάρινη μπανιέρα είναι μια εμπειρία απερίγραπτη. Σαν να αφήνεσαι στη βαρύτητα, να νιώθεις μέσα σου την ενέργεια της γης να σε ρουφά για να διαπιστώσεις αργότερα πως αυτή είναι που σε στηρίζει. Τα νερά τους είναι υδροθειούχα αναμεμιγμένα με θαλασσινό και βρόχινο νερό και μέγιστη θερμοκρασία τους 46ο Κελσίου. Πέρα από τη μοναδική ευεξία και αναζωογόνηση που προσφέρουν σε σώμα και πνεύμα, ενδείκνυνται για πλήθος ασθενειών. Από μαρτυρίες του παρελθόντος διαβάζω πως έχουν θεραπεύσει από ψωρίαση και άσθμα μέχρι και στειρότητα! Τα λουτρά προσφέρονται και για διαμονή, ενώ το ταβερνάκι τους με την αυλή πλάι στο κύμα είναι αληθινή όαση. Τη νύχτα, στα «Τρία αδέρφια», κοιμάμαι αγκαλιά με τον ήχο της θάλασσας που εισβάλει στο δωμάτιο – γύρω μου, μέσα μου, παντού. 

Στο χείλος της Καλντέρας

Για τα Νικιά μού είχαν μιλήσει πριν ακόμη έρθω στο νησί. «Δεν θα πιστεύεις αυτό που βλέπεις…» με είχαν προειδοποιήσει. Κατά πολλούς ο ωραιότερος οικισμός της Νισύρου χτισμένος σε προνομιακή θέση, ψηλά επάνω στην καλντέρα του ηφαιστείου κοιτά από τη μία τη θάλασσα κι από την άλλη τον πυρήνα του. Για να συνειδητοποιήσεις πού ακριβώς βρίσκεσαι, θα πάρεις το ανηφορικό δρομάκι λίγο πριν τον οικισμό, που σε μερικά μέτρα θα σε οδηγήσει στο γαλανόλευκο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, το ψηλότερο σημείο της καλντέρας, απ’ όπου θα ’χεις σε πανοραμική άποψη της θάλασσας, του φημισμένου οικισμού και του ηφαιστείου. Σου ’ρχεται να φωνάξεις από την ομορφιά – και το κάνεις! Στην είσοδο των Νικιών έχει στηθεί ένα πρότυπο ηφαιστειακό μουσείο, μοναδικό στην Ελλάδα, απ’ όπου θα πάρεις πολλές πληροφορίες για τα ηφαίστεια της Νισύρου, της Ελλάδας και του κόσμου. Η πολυφωτογραφημένη πλατεία με το βοτσαλωτό ψηφιδωτό 200 ετών δίπλα στην εκκλησιά των Εισοδίων είναι χάρμα οφθαλμών! Μπαίνοντας στον ναό με συνεπαίρνει αυτή η δροσιά και το άρωμα από αγνό μελισσοκέρι. Στην «Πόρτα», ένα από τα δύο καφενεδάκια του χωριού, θα κάτσεις να απολαύσεις τον καφέ σου, να δροσιστείς με μια σπιτική λεμονάδα ή μια σουμάδα, το αρωματικό ηδύποτο από πικραμύγδαλο. Σπεσιαλιτέ του Ευθύμη, η «λάβα», ένα λαχταριστό σουφλέ με ρευστή σοκολάτα στο κέντρο του, που σερβίρεται με παγωτό βανίλια. Θα περιπλανηθώ στα ασβεστωμένα σοκάκια, θα μπω σε σπίτια, αυλές και μπαλκόνια που άλλοτε κοιτούν το ηφαίστειο και άλλοτε το Αιγαίο, θα περάσω κι από το σπίτι του Παπάζογλου να αγγίξω το κόκκινο νισυριώτικο μαντίλι που κρέμεται στο πορτοπαράθυρο – ελάχιστος φόρος τιμής στον μεγάλο Νισυριώτη τραγουδοποιό. Από τα Νικιά θα κατηφορίσω για μια δροσιστική βουτιά στον όρμο του Αυλακιού, όπου από την αρχαιότητα μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα γίνονταν το εμπόριο του θειαφιού. Το τοπίο και εδώ αγέρωχο, με μια ομορφιά άγρια, καθώς οι απότομες πλαγιές σκιάζονται στο φως του απομεσήμερου, και στο βάθος σκούρα, βαθιά η θάλασσα. Τα πέτρινα ερειπωμένα κτίρια προσδίδουν στο τοπίο μια μυστηριακή γοητεία. Αγαπημένη θάλασσα των Νικιωτών, βουτούν από την προβλήτα, ή κολυμπούν στη διπλανή ακτή με τα άγρια μαυροκόκκινα πετρώματα. Ακόμα ένα σημείο όπου αναβλύζουν ιαματικά νερά ενώ τη θάλασσα του Αυλακιού προτιμούν πολλοί δύτες και ψαροντουφεκάδες της περιοχής. Μια δροσιστική βουτιά στα πεντακάθαρα νερά του απόμερου μικρού λιμανιού και φύγαμε για το ηφαίστειο.