Δήλος

Βόλτα στην αρχαία Δήλο

Πρώτη ανασκαφή στο νησί γίνεται το 1772 από τον Ολλανδοπρώσο Pasch van Krienen, επί Μεγάλης Αικατερίνης Β΄, την περίοδο της «ρωσικής κατοχής» των Κυκλάδων. Τα ευρήματα μεταφέρονται και εκτίθενται στο μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Το 1873 ξεκινάνε ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και συνεχίζονται την περίοδο 1904-1914 και 1958-1975 με σπουδαίες αποκαλύψεις, που όπως... είχε υποσχεθεί η Λητώ, κάνουν τη Δήλο ένα από τα διασημότερα νησιά του κόσμου. Με το που πατάμε το πόδι μας στο λιμάνι, μες στο λιοπύρι, οι πέτρες στη στρογγυλή πλατεία είναι ό,τι απέμεινε από την Αγορά των Ιταλών Κομπεταλιαστών εμπόρων και το σκλαβοπάζαρο. Ακολουθώντας το τόξο προς το θέατρο, προσπερνάμε τα θεμέλια από τα πολυτελή καπηλειά γύρω από την Οικία του Διονύσου, ένα αρχοντικό με ψηφιδωτό δάπεδο τον Διόνυσο με την τίγρη (το πρωτότυπο εκτίθεται στο μουσείο), ενώ στο σπίτι θαυμάζουμε το αντίγραφο: Ο θεός με φτερά αγγέλου, σαν τον άγιο Γεώργιο, καβάλα σε μια τίγρη στεφανωμένη με σταφύλια, κρατώντας το περιτυλιγμένο με κορδέλα κοντάρι του. Σε όλα τα σπίτια υπήρχε αυλή και αίθριο, που ήταν ανοιχτό από πάνω για να μπαίνει ο ήλιος ενώ το νερό της βροχής μαζευόταν στους κανάλους και αποθηκευόταν σε υπόγειες δεξαμενές κάτω από την αυλή του αιθρίου. Προχωρώντας, στην ιδιόκτητη Οικία του ζεύγους Κλεοπάτρας και Διοσκουρίδη, σώζεται δεξαμενή που έχει αποκτήσει αχλή μύθου επειδή έχει πόσιμο νερό – που το παίρνει η κυρία Κατερίνα για να μαγειρεύει. Περνάμε από το αρχοντικό της Τρίαινας, με το ομώνυμο ψηφιδωτό στο βάθος. Αδυνατούμε να το δούμε από κοντά για να μην καταστραφεί. Στην εξώπορτα βλέπουμε το θυρωρείο. Μετά το θέατρο με το τοξωτό υδραγωγείο, ανεβαίνουμε προς τον ξενώνα με την, κεντρική, βαθιά υπόγεια δεξαμενή, και προχωράμε για να θαυμάσουμε δεξιά μας την Οικία με τα προσωπεία. Στο δάπεδο του κεντρικού χώρου απεικονίζονται σε ψηφιδωτό θεατρικές μάσκες. Στους τοίχους μιμήσεις ορθομαρμάρωσης: φανταστείτε κάποιος να σοβατίζει και μετά να ζωγραφίζει μαρμαρόπλακες στον σοβά. Στο μονοπάτι προς τον ναό της Ίσιδας, βλέπουμε το σπίτι των δελφινιών, που παίρνει το όνομα του από τα τέσσερα ζευγάρια δελφινιών που κολυμπούν το ένα δίπλα στο άλλο, σχεδόν μπλεγμένα μεταξύ τους και κοσμούν τις τέσσερις γωνίες του ψηφιδωτού του αιθρίου. Σε ένα πλάτωμα, στην πλαγιά του Κύνθου με θέα το πέλαγος και τη Ρήνεια, διατάσσονται διακριτοί ναοί Ανατολικών θεοτήτων, της Ίσιδας, του Σάραπη και των Συριακών θεοτήτων Άδαδου και Αταγάρτης. Ο αρχαιότερος ναός της Ήρας (αρχές του 7ου αι. π.Χ.) είναι κοντά. Απέναντι από το ιερό των Συριακών θεοτήτων, στέκει το ενυπόγραφο ψηφιδωτό δάπεδο του Φορμίωνα του Αθηναίου. Κατεβαίνοντας, στην κοιλάδα του ποταμού Ινωπού, βλέπουμε το σπίτι και το διδασκαλείο του, τα ιερά του Σάραπη και της Σαμοθράκης, και τα θεμέλια της τρίπατης Οικίας του Ερμή. Μια σκάλα οδηγεί στην κορυφή του Κύνθου (112 μ.) όπου ανταμείβεται κανείς με πανοραμική θέα των Κυκλάδων.

Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου

Φαντάζομαι ζωντανή τη θεά με το ελάφι της, καθώς θαυμάζω το εξαιρετικό άγαλμα της Άρτεμης με το ακέφαλο ζώο, όπως και τον φτερωτό Έρωτα που θέλει να προστατεύσει τη χαμογελαστή Αφροδίτη από τον αιφνιδιαστικό ιθυφαλλικό Πάνα. Ναξιακοί κούροι, ανάγλυφα με ζωόμορφους, φτερωτούς φαλλούς τα οποία είχαν οι ένοικοι στα σπίτια τους για προστασία από τη βασκανία. Ιερά σκεύη κοινωνίας (ρυτά) με χαραγμένα ζευγάρια να κάνουν έρωτα. Ζωγραφιές, μούσες, εδώλια με μορφές ηθοποιών της Νέας Κωμωδίας, χάλκινα, τοιχογραφίες, αμφορείς με εικόνες από μύθους, κοσμήματα χρυσά και μαργαριταρένια – όσα σώθηκαν από τους πειρατές, μαγειρικά σκεύη και κουδουνίστρες για μωρά. Βγαίνοντας από το μουσείο, βλέπουμε τον Οίκο των Ναξίων (560 π.Χ.) από τη βόρεια μεριά, το Αρτεμίσιο, το Πυθίο, τη συνοικία της Λίμνης, το Δωδεκάθεο ιερό, το ιερό της Λητούς, το σπίτι του Γρανίτη και το περίφημο Άνδηρο των λεόντων, δώρο Ναξιωτών, μια «λεωφόρος» που οδηγεί από το βόρειο λιμάνι του Σκαρδανά προς το ιερό.