Ο Γράμμος είναι το τέταρτο μεγαλύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από την πόλη της Καστοριάς, «ενώνοντας» τον Νομό Καστοριάς με τον Νομό Ιωαννίνων και τη Δυτική Μακεδονία με την Ήπειρο. Η ψηλότερη κορφή του, η «Τσούκα Πέτσικ», αγγίζει τα 2.520μ. υψόμετρο κι αν στα μέρη αυτά πεις «2.520», θα καταλάβουν ότι εννοείς αυτήν, αφού την αποκαλούν μόνο με το υψόμετρό της! Τέσσερις σκηνές, υπνόσακοι, φακοί, χάρτες, παγούρια, φαρμακείο – όλα έτοιμα. Αυτό που με διασκέδασε ιδιαίτερα ήταν ότι έπρεπε, θέλοντας και μη, ν’ αφήσω στην άκρη λανθασμένες αντιλήψεις και φόβους για το βουνό, τα τσοπανόσκυλα, τις αρκούδες, τη διανυκτέρευση και, κυρίως, την όποια αμφιβολία για το κατά πόσο «αξίζει» να «χώνεσαι» βαθιά μέσα στον ορεινό όγκο, πάντοτε με γνώση, σωστή οργάνωση και κατάλληλο εξοπλισμό και προετοιμασία... Με δύο 4Χ4, μπαίνουμε αρχικά σε μια απίθανη χωμάτινη διαδρομή που οδηγεί από την Αετομηλίτσα στη Γράμμουστα και διασχίζουμε τα ηρωικά αυτά βουνά μέσα από πανύψηλα πεύκα και έλατα, βοσκοτόπια, στάνες κι αλπικά τοπία, κοντά στα 2000μ. υψόμετρο. Από τη Γράμμουστα επιλέξαμε τελικά να ξεκινήσουμε την πεζοπορία για την αλπική λίμνη Γκιστόβα, καθώς, όπως μας είπαν, είναι και η συντομότερη διαδρομή και οπωσδήποτε μας εξυπηρετούσε με όλο αυτό το φορτίο που κουβαλούσαμε στις πλάτες μας, τις σκηνές, τα νερά, τα τρόφιμα και τον φωτογραφικό μας εξοπλισμό – όλα απαραίτητα αφού θα διανυκτερεύαμε στη λίμνη…
Γράμμουστα
Φτάνουμε στη απομονωμένη και ιστορική Γράμμουστα, μια βλάχικη κωμόπολη σε υψόμετρο 1380μ. στην κοιλάδα που σχηματίζουν οι πηγές του Αλιάκμονα, ανάμεσα στις αλπικές κορφές. Σύμφωνα με τον μύθο, τη Γράμμουστα έφτιαξε ο θεός, γραμμένη με το χέρι του, δυστυχώς, όμως, από την εποχή του Αλή Πασά έως και το τέλος του Εμφυλίου, μια σειρά δυσάρεστων γεγονότων οδήγησε στην εγκατάλειψη και την πλήρη ερήμωσή της. Τόπος ακριτικός αλλά φιλόξενος, μαζί με τους λιγοστούς κατοίκους που απέμειναν στο χωριό συναντά κανείς ελάχιστα σπίτια, δύο ξενώνες, μία ταβέρνα και ένα φυλάκιο του στρατού. Κάναμε μια σύντομη στάση στον ξενώνα του κυρίου Γιώργου και της κυρίας Βιολέτας, δυο υπέροχους ανθρώπους που μας υποδέχτηκαν εγκάρδια, προσφέροντάς μας καφέ στη λουλουδιαστή βεράντα με θέα τις κορυφογραμμές του Γράμμου. Υπάρχει, βεβαίως, δυνατότητα διαμονής ενώ στην ταβέρνα του ξενώνα μπορείς να απολαύσεις ντόπια κρέατα και να δοκιμάσεις σπιτικό τυρί που φτιάχνουν οι ίδιοι με τα χεράκια τους. Από τον κυρ’ Γιώργο αντλήσαμε χρήσιμες πληροφορίες για την περιοχή και ακούσαμε το μεγάλο του παράπονο: «Αισθανόμαστε παραμελημένοι. Μερικές φορές νιώθουμε ότι μας έχει ξεχάσει εντελώς η πολιτεία…» Άνθρωποι για μένα σπάνιοι, καθαροί – αγωνιστές της ζωής – που χάρη σ’ αυτούς παίρνει ζωή ένας τόσο ιστορικός και συνάμα πανέμορφος τόπος.
Με μηδαμινή φωτορύπανση, εδώ στα 2.000μ. υψόμετρο, δίχως ίχνος από σύννεφα, ο γαλαξίας μας χάρισε απλόχερα την απεραντοσύνη του!
Το σύμπαν στο πιάτο σου
Παρά την κούραση και τον πόνο που μπορεί να νοιώθαμε στα πόδια και το κορμί μας, η θέα του μαγικού αυτού τοπίου μας αποζημίωσε στο έπακρο. Προκειμένου να προλάβουν το φως για την επιστροφή, πολλοί ορειβάτες φεύγουν σχετικά νωρίς, πριν ακόμη νυχτώσει, χάνοντας τη μαγεία του ήλιου που καθρεφτίζεται στη λίμνη πριν δύσει πίσω από τις κορφές σε χαμηλότερο υψόμετρο από εκεί που πατάς!
Και καθώς η νύχτα αγκαλιάζει τα βουνά, αισθάνεσαι τη δροσούλα του βουνού στο πετσί σου, τη δέχεσαι ευχάριστα ενώ το τοπίο αλλάζει ολοκληρωτικά… Βλέπεις τη λίμνη να αλλάζει κι αυτή σχήμα από το αεράκι που φυσά παρασέρνοντας την επιφάνεια των νερών της. Και όταν ο αέρας σταματήσει τα νερά ηρεμούν ξανά και τότε βρίσκεσαι παρέα με τ’ αστέρια, βλέπεις να καθρεφτίζεται στα γυάλινα νερά της το σύμπαν ολάκερο… Καθόλου τυχαία, επιλέξαμε μια αφέγγαρη νύχτα προκειμένου να δούμε με γυμνό μάτι τ’ αμέτρητα λαμπερά αστέρια και να τα φωτογραφίσουμε παρέα με τον γαλαξία. Με μηδαμινή φωτορύπανση, εδώ στα 2.000 μέτρα υψόμετρο, δίχως ίχνος από σύννεφα, ο γαλαξίας μας χάρισε απλόχερα την απεραντοσύνη του!
Αλπικό... ξύπνημα
Το ελάχιστο πρώτο φως της ημέρας χαϊδεύει τις πλαγιές… Εφτά το πρωί ξυπνώ κι απολαμβάνω την απόλυτη ησυχία... Μια ησυχία αλλιώτικη από τις άλλες, καθώς δε μιλώ απλά για την έλλειψη οποιουδήποτε θορύβου αλλά για τη σιωπή του νου που προκαλεί το δέος αυτό μπροστά στα πανύψηλα βουνά που ορθώνονται στα μάτια σου, τη γαλήνη που αισθάνεσαι μπροστά στο μεγαλούργημα της φύσης.
Η εμπειρία στο υπέροχο αυτό βουνό, με τη γλυκιά αγριάδα και τις ανέγγιχτες φυσικές ομορφιές, ήταν απερίγραπτη. Τόσο που μία μόνο φορά δεν φτάνει, σκέφτομαι. Προσωπικός επόμενος στόχος είναι, λοιπόν, η Αλπική λίμνη Γκιστόβα με… χιόνια! Το χειμώνα τα νερά της παγώνουν οπότε… εξαφανίζεται, όμως γύρω στις αρχές της άνοιξης, οπότε το χιόνι ξεκινά να λιώνει, η λίμνη εμφανίζεται ξανά μέσα στα πράσινα αλπικά λιβάδια… Μαγεία!
Στη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο «Ένα ατέλειωτο ταξίδι», ο Κλαούντιο Μάγκρις γράφει πως «το εγώ του ταξιδιώτη είναι μόλις κάτι περισσότερο από ένα βλέμμα, ένα κοίλο κέλυφος στο οποίο αποτυπώνεται η μορφή της πραγματικότητας, ένα δοχείο που υπερχειλίζει από τα πράγματα». Όσο περιγραφικός κι αν είναι ο λόγος ή οι φωτογραφίες, το «βλέμμα» αυτό δεν μπορεί να αποτυπωθεί επειδή ακριβώς είναι πάντα κάτι παραπάνω. Ένα μοναδικό, κατάδικό σου συναίσθημα που δεν περιγράφεται.
