Ψηφιδωτό

Τα ψηφιδωτά έχουν ένα μοναδικό στυλ, φέρουν την έμπνευση του τεχνίτη, έχουν ποικιλομορφία και ζωντάνια. Είναι αποτελέσματα δημιουργικότητας και καλλιτεχνικής ένωσης υλικών, όπως το μάρμαρο, η πέτρα, το σμάλτο, το βότσαλο, ο γρανίτης, ακόμη και η υαλόμαζα. Τα θέματά τους μπορεί να είναι μυθολογικά, θρησκευτικά, σύγχρονα. Συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων, παραστάσεις ιστορικών γεγονότων, προσώπων, ή ακόμη και του αρχετυπικού σχήματος της σπείρας που συμβολίζει τη ζωή, την αναγέννηση, την εξέλιξη. Κοσμούν κάθετες μεγάλες επιφάνειες, τοίχους, δάπεδα κτιρίων, ναών, μοναστηριών, σπιτιών, σχολών. Παρότι τα πρώτα ψηφιδωτά τοποθετούνται πριν από 4.000 χρόνια στη μακρινή Μεσοποταμία, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα έχουν τις ρίζες τους στα ελληνιστικά χρόνια (Αλεξάνδρεια, 3^ος αιώνας π.Χ.) όπου η διακόσμηση με επιδαπέδια και επιτοίχια ψηφιδωτά ήταν πολύ διαδεδομένη και μεταλαμπαδεύτηκαν στα ρωμαϊκά χρόνια και μετέπειτα στο Βυζάντιο και τα χρόνια του Χριστιανισμού, όπου άκμασαν ιδιαίτερα.

Ο Γρηγόρης μιλάει με πάθος για την τέχνη αυτή. Μας λέει ότι όπως στη φωτογραφία φτιάχνουμε μια εικόνα από τα «πίξελς», έτσι και στο ψηφιδωτό δημιουργούμε μια εικόνα από πολλά μικροσκοπικά κομμάτια. Μας μιλά για εντυπωσιακά ψηφιδωτά στον Ελλαδικό χώρο, που έχουν δει το φως έπειτα από ανασκαφές, και για όλα εκείνα που είναι καλά συντηρημένα σε εκκλησίες και μονές. Ο τόπος μας έχει αμέτρητες παραλίες, στολισμένες με βότσαλα όλων των μεγεθών, σχημάτων και χρωμάτων, ενώ στα βουνά μας βρίσκουμε πέτρες όλων των λογιών. Αυτή είναι η πρώτη ύλη του! Αυτός είναι ο «χρυσός» της Ελλάδας, τα πετρώματά της. Εργαλεία του μια πένσα (ο κόφτης) και η τσιμπίδα, οδηγός του το μεράκι. Με αγνότητα και ταπεινότητα ο Γρηγόρης λέει ότι στην αρχαιότητα τα ψηφιδωτά έργα τα υπέγραφε ο εμπνευστής του έργου, ο ζωγράφος. «Εμείς είμαστε απλοί ψηφοθέτες, που δεν έχουμε το ταλέντο του σχεδίου και της ζωγραφικής». Μας μεταφέρει νοητά στην κωμόπολη της Πύλης Τρικάλων, εκεί που βρίσκεται ο βυζαντινός ναός «Πόρτα Παναγιά», χτισμένος δίπλα στην κοίτη του Πορταϊκού (παραπόταμος του Πηνειού). Ένας βοσκός περνώντας, λέει, μια μέρα από κει, έμεινε έκθαμβος στο αντίκρισμα του ψηφιδωτού της Παναγιάς και του Χριστού. Τότε αποφάσισε να μαζέψει βότσαλα από το ποτάμι και να φτιάξει ένα ψηφιδωτό πάνω σε έναν βράχο, πλάι στο μονότοξο γεφύρι που ενώνει την Ήπειρο με τη Θεσσαλία.