Η Αθήνα της Μαρίκας

Οδός Λεωνιδίου, Μεταξουργείο, το σπίτι που γεννήθηκε και µεγάλωσε. Γονείς και τρεις µεγαλύτερες αδελφές ηθοποιοί, µέλη του δικού τους περιφερόµενου θιάσου, που ξεκινούσε από το Μεταξουργείο − όπου ήταν η µόνιµη βάση του − για να γυρίσει τις πόλεις της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Μ’ αυτό το οικογενειακό µπουλούκι έκανε την πρώτη της εµφάνιση στη σκηνή και παρέµεινε µέχρι το 1902, οπότε και εντάχθηκε στον θίασο του Βασιλικού Θεάτρου, σε ηλικία µόλις 15 ετών. Ο Τύπος της εποχής αλλά και οι οµότεχνοί της έχουν ήδη αναγνωρίσει το µεγάλο της ταλέντο.

Οδός Πανεπιστηµίου, Αρσάκειο, το σχολείο της. Μαθήτριά του από το νηπιαγωγείο µέχρι την αποφοίτηση. Η µοναδική από τις µαθήτριες που εργαζόταν. Με ειδική άδεια που της είχε δώσει το Υπουργείο Παιδείας, δούλευε επαγγελµατικά από την εφηβεία της στο θέατρο χωρίς, ωστόσο, να παραµελεί τις σπουδές της. Υπήρξε ανέκαθεν αριστούχος µαθήτρια και ιδιαίτερα δηµοφιλής τόσο ανάµεσα στις συµµαθήτριές της όσο και στους δασκάλους της.

Οδός Ξενίας, Πλατεία Μαβίλη, το σπίτι των «παθών». Το σπίτι που στέγασε τα δύο µεγάλα − εκτός από το θέατρο − πάθη της ζωής της. Τον εθισµό της στη µορφίνη και τον έρωτά της για τον Ίωνα ∆ραγούµη. Μέσα στους τοίχους του σπιτιού της οδού Ξενίας, το παράνοµο ζευγάρι θα ζήσει, από το 1912 µέχρι το καλοκαίρι του 1920, έναν έρωτα γεµάτο ένταση: πάθος, εξάρτηση, ξυλοδαρµοί, ζήλιες, πάθος, πάθος, πάθος. 

Οδός Ίωνος − σηµερινή οδός Μαρίκας Κοτοπούλη − Πλατεία Οµονοίας, το πρώτο της θέατρο.  Με αρχική ονοµασία «Θέατρο Οµονοίας» υπήρξε ένα από τα σηµαντικότερα θέατρα της Αθήνας. Όταν το νοίκιασε η Κοτοπούλη για να στεγάσει τον θίασό της, το µετονόµασε σε «Θέατρο Κοτοπούλη» κι έτσι παρέµεινε µέχρι την κατεδάφισή του.  Στη σκηνή του η Κοτοπούλη µεγαλούργησε από το 1912 µέχρι το 1936.

Οδός Βασ. Γεωργίου − σηµερινή οδός Αλέκου Παναγούλη − στου Ζωγράφου, το τρίτο της σπίτι, η «Βίλα Κοτοπούλη», όπου έζησε τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής της.  Ήταν το γαµήλιο δώρο που της έκανε ο σύζυγός της Γιώργος Χέλµης, έµπορος και θεατρικός επιχειρηµατίας. Η Μαρίκα έζησε εκεί από το 1924 µέχρι τον θάνατό της, το 1954. Σήµερα στο σπίτι, που θυµίζει ελβετικό σαλέ, στεγάζεται το «Μουσείο Μαρίκας Κοτοπούλη».

Οδός Πανεπιστηµίου, κτίριο Rex. Ίσως αυτό που η Κοτοπούλη θεωρούσε πιο «σπίτι» από τα σπίτια της: το θέατρό της. Αγοράστηκε από την ηθοποιό και ανακαινίστηκε εκ βάθρου το 1937. Στον ίδιο χώρο, το 1941, θα ιδρύσει τη «∆ραµατική Σχολή Μαρίκας Κοτοπούλη», όπου θα φοιτήσουν σπουδαίοι, µετέπειτα, ηθοποιοί: Ελένη Παπαδάκη, Άννα Συνοδινού, Έλλη Λαµπέτη κ.α. Λόγω της Κατοχής, η σχολή θα λειτουργήσει µόνο για δυο χρόνια. Στη σκηνή Rex έδωσε η Κοτοπούλη την τελευταία της παράσταση στην Αθήνα, το 1952, στο έργο του Αλφρεντ Ζερύ «Έκτο πάτωµα».

Λεωνιδίου, Πανεπιστηµίου, Ξενίας, Ίωνος, Βασ. Γεωργίου. Πέντε δρόµοι, όλοι κι όλοι, στην Αθήνα δύο Παγκοσµίων Πολέµων και στα διαστήµατα πριν και µετά από αυτούς. Και µια γυναίκα, «κοντούλα κι όχι ιδιαίτερα όµορφη» να τους διαβαίνει µε γοργό βηµατισµό, παίζοντας θέατρο, µαγεύοντας το κοινό, κάνοντας έρωτα, σαγηνεύοντας άντρες και γυναίκες εξίσου, λέγοντας απερίφραστα τη γνώµη της, ισχυρογνώµων κι αθυρόστοµη αλλά κι απελπιστικά εξαρτηµένη, πολιτικά φανατισµένη, απίθανα µοναδική: η Μαρίκα Κοτοπούλη.

Στην Αθήνα του σήµερα, στη θεατρική σαιζόν 2019-2020, δυο παραστάσεις τιµούν τη µεγάλη ηθοποιό µε έργα που αφηγούνται τη ζωή της. Το πρώτο είναι το «Μαρίκα», σε κείµενο και σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια µε τη Νένα Μεντή στον οµώνυµο ρόλο. Παρουσιάζεται η ζωή της Κοτοπούλη από το 1937, ενώ ετοιµάζει το Rex, και µέχρι τον θάνατό της: η δηµιουργία της σχολής της, η ιδιαίτερη σχέση της µε την Λαµπέτη, η Κατοχή, οι τελευταίες της παραστάσεις. Το άλλο είναι «Το αγρίµι», σε κείµενο της ∆ήµητρας Παπαδήµα και σκηνοθεσία της ίδιας και του Γιάννη Μποσταντζόγλου. Την Μαρίκα υποδύεται η ∆ήµητρα Παπαδήµα, την εποχή των παθών και του έρωτα µε τον Ίωνα ∆ραγούµη. Χαρακτηριστικό και των δύο έργων είναι ότι η ηθοποιός παρουσιάζεται στην πραγµατική της, ανθρώπινη διάσταση, καθόλου εξωραϊσµένη αλλά µε σεβασµό και αντικειµενικότητα.