Κυριακή απόγευμα, έξω από το θέατρο «Εμπρός». Ο κόσμος πολύς, έχει έρθει για την «Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου», το εμβληματικό κείμενο του Έντουαρντ Άλμπυ, που παρουσιάζεται από την ομάδα ΘΕΑΜΑ σε σκηνοθεσία Βασίλη Οικονόμου. Ο μεσοαστός Peter (Πάνος Ζουρνατζίδης) και ο απομονωμένος Jerry (Μιχάλης Ταμπούκας) ξεκινούν να συζητούν για τη μοναξιά, την κοινωνική ανισότητα, τη βία και την απανθρωπιά σε έναν κόσμο εμπορικό, καταλήγοντας να διεκδικούν το ίδιο παγκάκι. Μόνο που παγκάκι στην εκδοχή του Οικονόμου είναι μια αναπηρική καρέκλα… Ο καθένας δίνει τη δική του μάχη. Μια μάχη με έπαθλο το δικαίωμα στο είναι, στη διαφορετικότητα, στην προσωπική του αλήθεια, στη ζωή…

Η παράσταση δίνεται απόψε στο πλαίσιο του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ και μεταφράζεται ταυτόχρονα στη νοηματική. ΘΕΑΜΑ, βλέπεις, θα πει Θεατρική Ομάδα Ατόμων Με Αναπηρία. Μαζί τους η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία, που λίγο πριν από την έναρξη μας ενημερώνουν για κάτι που ομολογουμένως δεν γνωρίζαμε. Το Προεδρικό Διάταγμα 370/83 θεσπίζει την αρτιμέλεια ως απαραίτητη προϋπόθεση εισαγωγής στις ανώτερες δραματικές σχολές αποκλείοντας από τη θεατρική εκπαίδευση τα άτομα με οποιουδήποτε είδους κινητική αναπηρία, στερώντας τους κατ’ επέκταση τη δυνατότητα να γίνουν επαγγελματίες ηθοποιοί... Ο Βασίλης Οικονόμου είναι ο πρώτος Έλληνας ηθοποιός με αναπηρία που σπούδασε σε Ανώτερη Σχολή Ομάδα ΘΕΑΜΑ Επάγγελμα: ηθοποιός Θάλεια Νουάρου, Γιολάντα Αρβανίτη Θάλεια Νουάρου Δραματική Τέχνης και είναι τακτικό μέλος του ΣΕΗ. Έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους σημαντικούς σκηνοθέτες και εν γένει θεατρανθρώπους της γενιάς του. Έχει επίκτητη παράλυση στο δεξί του χέρι. «Δεν έχει σημασία τι λέει ο νόμος αλλά τι λέει η ψυχή», σκέφτηκε, και μετά την αποφοίτησή του από τη σχολή, πήρε την πρωτοβουλία να δώσει στις εξετάσεις του Υπουργείου, αμφισβητώντας έμπρακτα τον νόμο. Με πρόεδρο της επιτροπής την κ. Άννα Φόνσου κατάφερε και πέρασε με επιτυχία, επικυρώνοντας το πτυχίο του ηθοποιού. Η παράσταση είναι δυνατή. Ανοίγει διάλογο με τον θεό, την ύπαρξη, τα θεμελιώδη ανθρώπινα ερωτήματα. Θέτει ερωτήματα κι αγγίζει την ουσία. Είναι από εκείνες τις παραστάσεις που θες να βγεις από την αίθουσα και να τις συζητήσεις. Και που θα σκέφτεσαι για καιρό... Ο Βασίλης συμμετέχει με έναν υποστηρικτικό ρόλο στην παράσταση. Η σκηνοθεσία του λιτή και ουσιαστική, πραγματικά κεντά. Οι πρωταγωνιστές εξαιρετικοί, η Χριστίνα Τούμπα θα αποδώσει συγκλονιστικά τον «Ύμνο προς τον θεό», τον μονόλογο του Μπρεχτ, που ο Βασίλης ενσωμάτωσε στην παράσταση. Η μητέρα της, η Έφη, ερμηνεύει με βαθιά εσωτερικότητα τη «μάνα» που αγαπά, φροντίζει, πονά... Τα ερεθίσματα ήταν υπεραρκετά για να επιδιώξουμε μια συνάντηση με τον Βασίλη και τα υπόλοιπα παιδιά. Θα τους συναντήσουμε στο σχολείο της Πανόρμου, εκεί όπου κάθε Σάββατο πραγματοποιούν τις πρόβες τους. Κάποιος έχει παρκάρει επάνω στην αναπηρική ράμπα. Η πρόβα θα γίνει στο γυμναστήριο. Εκτός από ηθοποιός, ο Βασίλης είναι και αρχαιολόγος. Παράλληλα με το θέατρο δουλεύει το διδακτορικό του. Τον ρωτάμε πώς ξεκίνησαν όλα. Με αυτές τις δύο ιδιότητες εργαζόταν σε εκπαιδευτικά προγράμματα του Δήμου Αχαρνών. Το 2010, καταθέτει πρόταση στο δημοτικό συμβούλιο ώστε να ιδρυθεί στον Δήμο το πρώτο θεατρικό εργαστήρι ατόμων με αναπηρία. Η πρόταση υπερψηφίστηκε και ξεκίνησαν οι ακροάσεις. Καθώς παρέμενε απλήρωτος, αποφασίζουν με τα υπόλοιπα παιδιά να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. «Πιο οργανωτικοί είναι αυτοί, εγώ όμως έχω περισσότερη τρέλα», λέει γελώντας ο Βασίλης. Φτιάξανε τη δική τους ΜΚΟ, που ξεκίνησε ως θέατρο ατόμων με αναπηρία του Δήμου Αχαρνών για να ονομαστεί τελικά ΘΕΑΜΑ, Θέατρο Ατόμων Με Αναπηρία. Είναι όλοι μέτοχοι της εταιρείας και αναλαμβάνουν το ρίσκο κάθε παραγωγής. Η ομάδα ΘΕΑΜΑ είναι το μοναδικό επαγγελματικό θέατρο στην Ελλάδα όπου συμμετέχουν ηθοποιοί με κινητικές αναπηρίες. «Δεν έχουμε καμιά ιδιαιτερότητα. Όπως ο καθένας μας, είμαστε αυτό που είμαστε και διεκδικούμε κοινωνική ενσωμάτωση, καλλιτεχνική έκφραση και επαγγελματική καταξίωση. Ο επαγγελματισμός είναι προτεραιότητα. Τα εργαλεία είναι ίδια για όλους. Δεν χαριζόμαστε σε κανέναν», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Βασίλης. Και καθώς δεν πιστεύει στην «γκετοποίηση», στην ομάδα δεν συμμετέχουν αποκλειστικά άτομα με αναπηρίες αλλά και άλλοι, επαγγελματίες ηθοποιοί. Μέσα τη δράση τους σκοπεύουν να συμβάλουν στην ίδρυση της πρώτης σχολής δραματικής τέχνης για άτομα με κινητικές αναπηρίες. «Για να δημιουργήσεις μια νέα κατάσταση, πρέπει να υπάρχει ένα προηγούμενο. Εμείς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το προηγούμενο για να έρθει κάποια στιγμή και το συστηματικό εργαστήρι και η δραματική σχολή για άτομα με αναπηρία και αν όχι από εμάς, ας είναι από κάποιον άλλον», μας εξηγεί. Το πρώτο τους έργο που παρουσιάστηκε από τον Δήμο Αχαρνών, ονομαζόταν «Λάμια» και ήταν μια αναπροσαρμογή του ομώνυμου μύθου. Το δεύτερο έργο ήταν το «Ήρωες και μύθοι», βασισμένο στους μονολόγους του Τένεσι Ουίλιαμς. Έκαναν μια καλή αρχή στην Τεχνόπολη και αργότερα συμμετείχαν στο δεκαπενθήμερο σύγχρονης θεατρικής δημιουργίας στην Ελευσίνα. Η προσέλευση ήταν μεγάλη αλλά και… απολύτως αναγκαία, καθώς ο Δήμος Αθηναίων μισθώνει την κεντρική αυλή της Τεχνόπολης προς 7.000 ευρώ τη βραδιά (!). Ρωτάμε αν έχουν λάβει ποτέ κρατική επιδότηση. Μία και μοναδική: 8.000 ευρώ το 2013 από το Υπουργείο Πολιτισμού για την παράσταση «Κ.Π. Καβάφης, Επάγγελμα Ποιητής». Η Αγγλία επιχορηγεί επαγγελματικούς θιάσους για κάθε είδους αναπηρία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στο εξωτερικό τα πράγματα είναι απαραιτήτως καλύτερα. «Όταν πήγαμε σε μια συνάντηση θεατρικών ομάδων με αναπηρίες στο Τορίνο, όπου παρουσιάσαμε μια πειραματική προσέγγιση της “Ηλέκτρας” του Σοφοκλή», φοβόμασταν ότι θα ήμασταν πολύ πίσω από τους υπόλοιπους. Με έκπληξη διαπιστώσαμε πως οι διοργανωτές και ο φορέας δεν είχαν μεριμνήσει να είναι τίποτα προσβάσιμο. Ούτε είδαμε κάτι το αξιόλογο», θα μας πουν τα παιδιά. Διαβάσαμε κριτικές, είναι πάντα διθυραμβικές. Ο Βασίλης δείχνει ενοχλημένος. Δεν επιθυμεί μόνο την «καλή κριτική». «Χρειαζόμαστε και την κακή κριτική ώστε να μπορούμε να βελτιωθούμε. Θέλουμε να μας αντιμετωπίζουν ισότιμα κι αντικειμενικά με κριτήρια αποκλειστικά καλλιτεχνικά, όπως και κάθε άλλη ομάδα. Ως επαγγελματικό θίασο...» Ο Βασίλης έχει διδάξει αρχαία τραγωδία σε άτομα με νοητική στέρηση και κινητική αναπηρία στη Μόσχα και στη Μεγάλη Βρετανία. Την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου προβλήθηκε στη ΝΕΡΙΤ το ντοκιμαντέρ «ΘΕΑΜΑ» της Ελιάνας Περηφάνου και της Μαρίας Σιδηροπούλου. Περιλαμβάνει στιγμιότυπα από παραστάσεις και πρόβες, καθώς και συνεντεύξεις των συντελεστών, κι έχει ήδη προβληθεί σε πολλές χώρες.

Για έναν άνθρωπο με κινητική αναπηρία δεν υπάρχει τίποτα ευκολότερο από την έκθεση στη σκηνή, στο κοινό. Είτε το θες είτε όχι, όλη σου η ζωή είναι μια διαρκής έκθεση…

Από την παράσταση «Η ιστορία του ζωολογικού κήπου» στο Θέατρο «Εμπρός».
Χριστίνα Τούμπα

Δεν επιθυμώ να εκμαιεύσω συναισθήματα συμπάθειας ή, ακόμη χειρότερα, οίκτου. Τα έργα που επιλέγω να ανεβάσω θέλω να είναι γροθιά στο στομάχι. Να τα βλέπει ο άλλος και να ξυπνά, να προσγειώνεται στην πιο σκληρή πραγματικότητα...

Ο Πάνος Ζουρνατζίδης εκτελεί και χρέη βοηθού σκηνοθέτη. Είναι πιο αυστηρός από τον Βασίλη, θα μας πουν με πειρακτική διάθεση τα παιδιά. Ήταν εργοθεραπευτής και μετά από ένα ατύχημα, έχει παράλυση στα κάτω άκρα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και πριν από το ατύχημα συμμετείχε σε ερασιτεχνικούς θιάσους. Όταν τελείωσε η αποκατάσταση, θέλησε να επιστρέψει στο θέατρο. Κατέληξε στην ομάδα αποτελώντας ένα από τα ιδρυτικά μέλη της. «Για έναν άνθρωπο με κινητική αναπηρία δεν υπάρχει τίποτα ευκολότερο από την έκθεση στη σκηνή, στο κοινό. Είτε το θέλεις είτε όχι, όλη σου η ζωή είναι μια διαρκής έκθεση», θα μας πει. «Η ονομασία μας είναι άλλωστε ειρωνική…» συμπληρώνει χαρακτηριστικά ο Βασίλης. Ζει αποκλειστικά από την αναπηρική σύνταξη αφού με τα υφιστάμενα δεδομένα «για έναν άνθρωπο καθηλωμένο σε αμαξίδιο, η πρόσβαση στο αυτοκίνητο, στο λεωφορείο, στο πάρκινγκ, στη δουλειά είναι πολύ πιο δύσκολη απ’ όσο κανείς μπορεί να φανταστεί…» Η Χριστίνα Τούμπα έχει σπαστική τετραπληγία. Τελείωσε Κοινωνική Πολιτική στο Πάντειο και δίδαξε για τρία χρόνια σε ειδικό σχολείο για παιδιά με αυτισμό. Όμως το πρόγραμμα… διεκόπη. Είναι εξαιρετική στους μονολόγους, θα πει ο Βασίλης. Η Έφη, η μητέρα της, είναι πάντα μαζί της. «Εδώ και 19 χρόνια». Πάντοτε αγαπούσε τις τέχνες. Όταν το αποφάσισε η Χριστίνα, την ακολούθησε και, κάπως έτσι, ασχολήθηκε κι εκείνη με την υποκριτική. Έχει γράψει και δύο θεατρικά: Το «Αύριο», που έχει ανέβει από τον θίασο, και το «Θεριό», μονόλογο ενός καρκινοπαθή, που είναι υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου. «Είναι όμορφα, μα είναι και δύσκολα», θα μας πει η Έφη, «δεν θέλω να το ωραιοποιήσω…» Ο Γιώργος Ηλιάκης γεννήθηκε με παράλυση στα κάτω άκρα, μεγάλωσε στο ΠΙΚΠΑ και τα τελευταία τρία χρόνια δουλεύει σε ασφαλιστική εταιρεία. Είναι φίλος από παλιά με τη Χριστίνα. Είδε τη βελτίωσή της από τη συμμετοχή της στην ομάδα και θέλησε και ο ίδιος να συμμετάσχει. Ήταν μέλος ερασιτεχνικών θεατρικών ομάδων αλλά οι συνθήκες δεν τον ικανοποιούσαν. «Εδώ τα πράγματα είναι σοβαρά. Κανείς δεν σου χαϊδεύει τα αυτιά. Υπάρχει αυστηρότητα, απαιτήσεις, επαγγελματισμός, γίνεται δουλειά, μαθαίνεις, γίνεσαι καλύτερος», θα μας πει ο Γιώργος, που αγάπησε το θέατρο από τη στιγμή που εντάχθηκε στην ομάδα. Πολλά από τα παιδιά ήταν σε ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, αλλά εδώ βρήκαν την αντιμετώπιση που ζητούσαν. «Εδώ δεν ακούς “δεν μπορώ”», θα πει χαρακτηριστικά ο Βασίλης… Η Μαρίνα Μπεσίρη πάσχει από δύο άγνωστα σύνδρομα και μεγάλωσε κι εκείνη στο ΠΙΚΠΑ. Σήμερα μένει σε δικό της σπίτι, προσφορά εθελοντών, και ζει από το επίδομά της. «Κατέπληξε το κοινό ερμηνεύοντας την κυρία Γκρέις στο μονόπρακτο του Τένεσι Ουίλιαμς. Αυτό το κάτι που δεν λέγεται», θα πει ο Βασίλης. Για όλους άλλωστε έχει μια καλή κουβέντα. Η Μαρία Μουρελάτου γεννήθηκε κι αυτή με σπαστική τετραπληγία κι έμαθε για την ομάδα από το περιοδικό «Αναπηρία». «Δεν είχα φανταστεί πως θα έπαιζα θέατρο. Ευτυχώς το φαντάστηκε ο Βασίλης», μας λέει. «Η συμμετοχή μου μου κάλυψε ως ένα βαθμό και το κομμάτι της φιλίας». Την πειράζουν τη Μαρία κι εκείνη γελάει. Το χιούμορ κι ο αυτοσαρκασμός στην ομάδα περισσεύουν. Το διασκεδάζουν πραγματικά… Όπως και για τους περισσότερους ηθοποιούς, η ενασχόληση με το θέατρο ελάχιστες φορές καλύπτει τα προς το ζην. Ο Μάνος Τριανταφυλλάκης είναι γνωστός ηθοποιός με διάφορες συμμετοχές κι ο Μιχάλης Γραμματάς δουλεύει παράλληλα ως καθηγητής αγγλικών. Η Αιμιλιανή Αβραάμ είναι ηθοποιός και θεατρολόγος, και βρίσκεται διαρκώς σε αναζήτηση εργασίας. Η Όλγα Οικονόμου τελείωσε θεατρικές σπουδές στην Πάτρα και τώρα είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια. Ο Μιχάλης Ταμπούκας είναι επαγγελματίας ηθοποιός και ζει από αυτό. Έχει σκηνοθετήσει τη μικρού μήκους ταινία «Γιγάντιοι Βηματισμοί», που αφορά ανθρώπους με αναπηρία. Η επιλογή ενός έργου δεν είναι απλή υπόθεση για τον Βασίλη. Πρέπει να ταιριάξει τους χαρακτήρες στα παιδιά. Ταυτόχρονα επιλέγει κείμενα δυνατά, πάντα δραματικά, επιδιώκοντας να περάσει τα μηνύματα που αξιώνει. «Δεν επιθυμώ να εκμαιεύσω συναισθήματα συμπάθειας ή, ακόμη χειρότερα, οίκτου. Τα έργα που επιλέγω να ανεβάσω θέλω να είναι γροθιά στο στομάχι. Να τα βλέπει ο άλλος και να ξυπνά, να προσγειώνεται στην πιο σκληρή πραγματικότητα... Πολλοί έχουν σηκωθεί κι έχουν φύγει…» Συχνά αντλεί έμπνευση από τα βιώματα τα δικά του καθώς και των υπόλοιπων μελών της ομάδας… Για πρώτη φορά φέτος, η ομάδα θα ανεβάσει μια κωμωδία ή καλύτερα θέατρο του παραλόγου: «Ιάκωβος ή Υποταγή» του Ιονέσκο. Είναι η πρώτη παράσταση στην οποία ο Βασίλης δεν θα συμμετέχει ως ηθοποιός. Παρακολουθούμε λίγο από την πρόβα. Έχει πολύ γέλιο. Ο Βασίλης καθοδηγεί με υπομονή, επιμονή, σαφήνεια. Γνωρίζει τι θέλει, είναι δάσκαλος, είναι εξαιρετικός... Καθώς θεωρεί πως το θέατρο του παραλόγου είναι άφυλο, στους περισσότερους ρόλους τα φύλα έχουν αντιστραφεί. «Πρέπει να επαναπροσδιοριστεί το «τι είναι φυσιολογικό». Το φυσιολογικό έχει να κάνει με τη φύση κάθε ανθρώπου, με ό,τι καλύτερο εκείνος διαθέτει, είτε είναι ανάπηρος είτε όχι», έχει δηλώσει στο παρελθόν. Η υπόθεση αφορά μια οικογένεια που θέλει οπωσδήποτε να παντρέψει τον γιο της, τον Ιάκωβο. Ο γάμος όμως αποτελεί για εκείνον μια σύμβαση. Επιλέγοντας να μη συμβιβαστεί ζητά τα πιο παράλογα πράγματα. Θεωρεί όμορφο το πιο άσχημο, και θέλει την πιο άσχημη νύφη. Στην τρίτη πράξη, ο Ιάκωβος και η νύφη με τις… τρεις μύτες μένουν μόνοι αποφασίζοντας να ζήσουν σε έναν δικό τους κόσμο. «Να φτιάξουμε τον δικό μας κόσμο. Είναι η μόνη αντίσταση που μας έχει απομείνει…» θα κλείσει ο Βασίλης αποχαιρετώντας μας.

Γιώργος Ηλιάκης και Μαρίνα Μπεσίρη
Μιχάλης Ταμπούκης

«Εδώ, δεν ακούς “δεν μπορώ”», θα πει χαρακτηριστικά ο Βασίλης…

Προτάσεις

info's

το καλοκαίρι και τον επόμενο χειμώνα σε Κιάτο, Κορυδαλλό, Μεταμόρφωση, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Λάρισα και αλλού.

Περισσότερες πληροφορίες: www.distheater.gr και Μιχάλης Ταμπούκης theaterndisability.blogspot.com

Θα το βρείτε στο

τεύχος 101

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares