H άγνωστη Μονεμβασιά

Αρχάγγελος, παραλία Μαραθιά

Κατευθύνοµαι νότια στον σαγηνευτικό Αρχάγγελο. Ένα µικρό ψαροχώρι σε µια φλούδα γης που απλώνεται ήσυχα µέσα στη θάλασσα. Μια εκπληκτικής οµορφιάς, προστατευµένης από τα κύµατα παραλία και τα χρωµατιστά σπιτάκια των λιγοστών κατοίκων διαµορφώνουν έναν «µυστικό» Παράδεισο. Μια γωνιά γης, µε νησιώτικο χαρακτήρα αλλά χωρίς την αλλοτρίωση του αδηφάγου υπερτουρισµού. Καθώς απολαµβάνω το επερχόµενο ηλιοβασίλεµα, που γεµίζει µε πορφυρά χρώµατα ουρανό και θάλασσα, µια γυναικεία δυνατή φωνή ακούγεται από πίσω µου: «Τελικά δεν έχει µόνο η Σαντορίνη καλό ηλιοβασίλεµα, ε;». Είναι η Στέλλα, µόνιµη κάτοικος Αθηνών που παραθερίζει εδώ και 20 χρόνια στον γαλήνιο Αρχάγγελο. «Το καλύτερο διάλειµµα από την πολύβουη πρωτεύουσα είναι τα σπίτια µε τις κόκκινες κεραµιδοσκεπές, τα λουλουδιασµένα παρτέρια στην άκρη του δρόµου, τα κρυστάλλινα νερά που διακρίνονται σχεδόν από κάθε γωνία του χωριού και µια ησυχία ονειρική», µου τονίζει, καθώς απλώνει την µπουγάδα της. Την αποχαιρετώ και φεύγω βιαστικά. Η µέρα σβήνει σιγά σιγά κι εγώ κατηφορίζω νοτιότερα προς την παραλία Μαραθιάς, το επίνειο του παραδοσιακού χωριού Ελίκα. ∆ιάσπαρτα κολπάκια σε καλούν να βουτήξεις στα τιρκουάζ νερά τους. ∆ύο καφενεδάκια και µια ταβέρνα συνθέτουν ένα σκηνικό βγαλµένο από πίνακα του Τσαρούχη. Στην άκρια της παραλίας ένας όρµος µε ψαροκάικα. Συναντώ έναν ερασιτέχνη ψαρά, τον κ. Στράτο, να ξεχωρίζει τα µπερδεµένα δίχτυα του. Συνταξιούχος αστυνοµικός, τώρα κυνηγά αστακούς αντί για κλέφτες. Το ζεστό του χαµόγελο είναι το πιο γλυκό τελείωµα µιας γεµάτης µέρας.

Πούντα, Παυλοπέτρι, Λιµνοθάλασσα Στρογγύλη

Την εποµένη ταξιδεύω προς το νοτιότερο µέρος της Λακωνικής χερσονήσου, τα Βάτικα. Πρώτη µου στάση η παραλία της Πούντας, γνωστή για το λιµανάκι που οδηγεί στην εξωτική Ελαφόνησο. Το καραβάκι πηγαίνει κι έρχεται κουβαλώντας αυτοκίνητα, προϊόντα και κυρίως την επιθυµία των επιβατών για αξέχαστες διακοπές. Τα γαλαζοπράσινα νερά και οι αµµοθίνες, οι χαρακτηριστικοί αµµόλοφοι, θυµίζουν Καραϊβική. Σε µια γραµµή 5 χιλιοµέτρων και σε συνέχεια της Πούντας βρίσκονται οι παραλίες του Μάγγανου και του Νερατζιώνα, αποτελώντας ουσιαστικά µια πελώρια χρυσαφένια ακτογραµµή. Όποιος επιθυµεί απεριόριστο παιχνίδι στην άµµο, εδώ είναι ο ιδανικός προορισµός. Καθώς οι πατούσες µου χώνονται στην καυτή άµµο, περπατώντας πάνω σε βότσαλα και κοχύλια, πέφτω πάνω στα αρχαία λείψανα του σπουδαιότερου λιµανιού σε όλη την νότια Ελλάδα. Είναι το Παυλοπέτρι µε την αρχαιότερη βυθισµένη πολιτεία στον κόσµο. Θολωτοί τάφοι, φαγωµένα πιθάρια, αυλές σπιτιών και προϊστορικοί δρόµοι ξεκινούν από την παραλία και χάνονται κάτω από το κύµα σε βάθος µόλις 3 µέτρων µέχρι και την απέναντι οµώνυµη βραχονησίδα. Είναι απίστευτο πως ο πρώτος άνθρωπος κατοίκησε αυτόν τον τόπο πριν 5.500 χρόνια. Λάδι, κρασί, εργαλεία από ηφαιστειακό γυαλί, πολύτιµα κοσµήµατα και χιλιάδες άλλα εµπορεύµατα περνούσαν από εδώ, µέχρις ότου η πολιτεία που άκµαζε οικονοµικά να καταποντιστεί µια για πάντα, ύστερα από έναν µεγάλο σεισµό, τον ίδιο που βύθισε και τον αρχαίο Ασωπό. Ακριβώς πίσω από τους αµµόλοφους της παραλίας και τα αρχαία λείψανα πολιτισµού, κρύβεται ένας βιότοπος, πραγµατικό θησαυροφυλάκιο, η λιµνοθάλασσα Στρογγύλη. Η περιοχή αποτελεί σταθµό για τις µεταναστεύσεις των πουλιών από και προς την Αφρική και κατοικία σπάνιας χλωρίδας, όπως ένα απειλούµενο είδος κέδρου, τον θαλασσόκεδρο. Το καλοκαίρι πέφτει η στάθµη κι έτσι τώρα έχω τη δυνατότητα να περπατώ σε σηµεία που το χειµώνα πληµµυρίζουν µε υφάλµυρο νερό. Τιτιβίσµατα ακούγονται µπροστά µου. Τρεις καλαµοκανάδες, ένα από τα 132 είδη πτηνών που βρίσκουν καταφύγιο εδώ, ψάχνουν για την τροφή τους, τριγυρίζοντας µε τα λεπτά τους πόδια και το µακρύ ράµφος τους. Νιώθω ότι τα ενοχλώ και αποµακρύνοµαι. Πέφτω πάνω σε έναν περίεργο λευκό αφρό που µαζεύεται συνεχώς στις όχθες της λιµνοθάλασσας. Προς στιγµήν, νοµίζω πως ο άνθρωπος έβαλε πάλι το χεράκι του και µολύνει την σπάνιας οµορφιάς περιοχή. Ευτυχώς, είναι το αποτέλεσµα της αποσύνθεσης του ζωοπλαγκτόν και του φυτοπλαγκτόν, που βρίθουν στο ιδιαίτερο αυτό οικοσύστηµα.

Νεάπολη, Παλαιόκαστρο, ενδοχώρα

Επισκέπτοµαι τη Νεάπολη, τη νοτιότερη πόλη της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Η γεύση του παραδοσιακού παγωµένου καφέ φραπέ στη λεωφόρο Βοιών µε θέα τα Κύθηρα είναι ότι πιο κοντινό µπορείς να γευτείς στο ελληνικό καλοκαίρι. Και µιας και µιλάµε για γεύσεις, η περιοχή της Νεάπολης και γενικότερα των Βατίκων είναι διάσηµη για δύο παραδοσιακά προϊόντα, το κρεµµύδι της και το υδρόµελο. Κρεµµυδόπιτες, πίτσα µε κρεµµύδι, ψητά κρεµµύδια στον φούρνο µε µέλι, κρεµµυδόσουπες είναι λίγες από τις συνταγές που βρίσκει χώρο το πικάντικο κοκκινωπό παράγωγο αυτού του γόνιµου τόπου. Το βατικιώτικο κρεµµύδι έχει ακόµα και θεραπευτικές ιδιότητες σε φλεγµονές και πονόλαιµους οπότε µ’ ένα σµπάρο δυο τρυγόνια. Το υδρόµελο από την άλλη είναι ό,τι ακριβώς ακούγεται: νερό και µέλι. Το ελαφρύ αλκοολούχο αυτό ποτό ήταν το λικέρ των αρχαίων και στόµα µε στόµα, η συνταγή έφτασε στα αυτιά της οικογένειας Σωτήραλη που το παράγει µε αγάπη και θαλπωρή. Μην χάσετε την ευκαιρία για ένα κοκτέιλ µε βάση το υδρόµελο στα φεγγαρόλουστα τείχη της Μονεµβασιάς. Πριν φύγω από την πόλη, επισκέπτοµαι το Ναυτικό Μουσείο στη συνοικία Βροντά. Ένα ολοκαίνουριο µουσείο (εγκαινιάστηκε το 2015) που αποτίνει φόρο τιµής σε όσους διαµόρφωσαν τη µοίρα αυτού του τόπου παλεύοντας µε τα κύµατα. Κεντρικό θέµα αυτού του µοντέρνου χώρου πολιτισµού δεν θα µπορούσε να είναι κάτι άλλο από τον πραγµατικό θρύλο της ναυτοσύνης, το χιλιοτραγουδισµένο ακρωτήριο Μαλέα ή πιο γνωστό ως Καβοµαλιά, τα βράχια του οποίου πετσόκοψαν τόσα και τόσα καράβια οδηγώντας τα στη σιωπή του βυθού. Ξαφνικά, µου δηµιουργείται έντονα η επιθυµία να βουτήξω στα παγωµένα αυτά νερά. Είµαι τυχερός γιατί δίπλα από τη Νεάπολη είναι η πεντακάθαρη παραλία της Αµµίτσας. Ζευγαράκια απολαµβάνουν τον έρωτά τους κάτω από το Παλαιόκαστρο, ερείπια βυζαντινών οχυρώσεων που κρέµονται από πάνω µας, για να µας θυµίζουν την ιστορική διαδροµή αυτού του µέρους.

Ανυποµονώντας να δω από ψηλά αυτήν την άκρη της Ελλάδα, ανηφορίζω για το Μεσοχώρι, ένα αµφιθεατρικά χτισµένο χωριό πάνω από τη Νεάπολη. Με προϋπαντεί µια πινακίδα στην είσοδο του οικισµού: «Ξύπνα ένα πρωί στο Μεσοχώρι, να απολαύσεις το µεγαλείο της ελληνικής υπαίθρου». Αυτό που σίγουρα είναι µεγαλειώδες, είναι η µοναδική θέα όλου του κάµπου των Βοιών, της Ελαφονήσου και των Κυθήρων. Κάθοµαι σε ένα παγκάκι και µου κόβεται η ανάσα. Πόσο µικροί φαινόµαστε εµείς και τα προβλήµατά µας… Φεύγοντας αγναντεύω το κάστρο της Αγίας Παρασκευής, ένα οχυρωµατικό έργο των Φράγκων, που σκοπό είχε τον έλεγχο των στενών και την προστασία των ντόπιων από την απειλή των πειρατών. Στέκει αγέρωχο εκεί ακόµα, να παρατηρεί µονάχο του τις κοσµογονικές αλλαγές στο πέρασµα των αιώνων. Τελευταίος σταθµός του ταξιδιού µου, τα Βελανίδια. Ένα πανέµορφο χωριό µε νησιώτικο χαρακτήρα και αρχιτεκτονική ένεκα της Σπετσιώτικης καταγωγής των κατοίκων του. Από εκεί µπορείς να πας εύκολα µέχρι τον Φάρο του Καβοµαλιά αν είσαι λάτρης της πεζοπορίας ή απλά να απολαύσεις φρέσκο χταπόδι και ούζο στο γραφικό λιµανάκι. Το τέλος της ηµέρας θα µε βρει στο όρος Βαβύλα, την απόληξη του Πάρνωνα στη Λακωνική χερσόνησο. Στέκοµαι στη διασταύρωση για το εκκλησάκι του Πίσω Άι-Γιώργη, έναν τόπο ιερό κοντά στο δάσος µε τις αριές. Αυτό το σηµείο είναι το µοναδικό πάνω στον ασφαλτοστρωµένο δηµόσιο δρόµο, όπου µπορείς να σταθείς και να δεις ταυτόχρονα το Μυρτώο πέλαγος και τον Λακωνικό κόλπο. Ένα σηµείο απαράµιλλης οµορφιάς που µε καθηλώνει. Ένα σηµείο που συνοψίζει όλες τις καλά κρυµµένες πλευρές της Λακωνικής γης. Ήρεµα βουνά και άγρια θάλασσα. Φυσικός πλούτος και ανθρώπινη απλότητα. Ένδοξο παρελθόν και δυναµικό µέλλον.