Οδός Αιόλου

Αναπόφευκτη η στάση στην πλατεία Κοτζιά, μια τεράστια – αχανής σχεδόν – αλάνα κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας που ονομαζόταν Τζιρίτι από το εν λόγω άθλημα που ασκούσαν οι Οθωμανοί στην περιοχή. Αργότερα έγινε έδρα του πυροβολικού και τοποθετήθηκαν κανόνια, στραμμένα, φυσικά, προς τον Βορρά, να υπενθυμίζουν τους αγώνες με τους Οθωμανούς αλλά και την απελευθέρωση που έπρεπε να γίνει σε Θεσσαλία και Βόρειο Ελλάδα. Μπροστά από το σημερινό κτίριο της Εθνικής λειτούργησε, το 1835, το πρώτο θέατρο της Αθήνας, ένα ξύλινο παράπηγμα που ανέβασε αρκετές παραστάσεις μέχρι το οριστικό κλείσιμό του περίπου 1,5 χρόνο αργότερα. Στην απέναντι γωνία βρίσκεται το Μέγαρο Μελά, έργο του Τσίλλερ, που λειτούργησε αρχικά ως ξενοδοχείο: «Grand Hotel d’Athenes». Αργότερα στέγασε για λίγο το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών κι από το 1900 έως το 1973 αποτέλεσε έδρα του Κεντρικού Ταχυδρομείου Αθηνών μέχρι να εκμισθωθεί στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1942, επί γερμανικής κατοχής, εδώ ξεκίνησε η πρώτη απεργία σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη. Αφορμή ήταν η λιποθυμία ενός εργάτη. Η απεργία γρήγορα επεκτάθηκε καταλήγοντας σε γενικευμένη που μετά την πάροδο οκτώ ημερών – παρά τις απειλές και τον εκφοβισμό – πέτυχε μικρή αύξηση στο μισθό των εργαζομένων. Αργότερα, και μετά από πολλές περιπέτειες, χτίστηκε πάνω στην πλατεία και το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών. Αριστοκρατικό και επιβλητικό, φιλοξένησε παραστάσεις μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή, όπου οι πόρτες του άνοιξαν για να στεγάσουν 150 οικογένειες προσφύγων. Το κρύο και η βαρυχειμωνιά ανάγκασαν τους πρόσφυγες να κάψουν ό,τι ξυλεία μπορούσαν να βρουν εντός του, προκειμένου να ζεσταθούν με αποτέλεσμα σύντομα ολόκληρο το εσωτερικό του να ρημάξει. Μερικά χρόνια αργότερα, ο τέως δήμαρχος της Αθήνας Κ. Κοτζιάς, από τη θέση του υπουργού, έδωσε εντολή το κτίριο να κατεδαφιστεί…

Λίγο πιο κάτω, στο νούμερο 87, κάνουμε μια στάση για λουκουμάδες στον «Κρίνο», Στέκι παλιό και αγαπημένο! Η Βίκυ με πληροφορεί πως ο Σταμάτης Κρίνος ήταν φαρμακοποιός και άνοιξε εδώ το πρώτο φαρμακείο της Αθήνας. Άκου να δεις! Τα φαρμακεία, λέει, εκείνη την εποχή αποτελούσαν σημεία συνάντησης και πολιτικής ζύμωσης των λόγιων της εποχής. Αργότερα ο Μικρασιάτης Μ. Κασιμάτης αγόρασε το κτίριο και άνοιξε το γνωστό έκτοτε λουκουματζίδικο διατηρώντας, όχι μόνο το όνομα αλλά και τη διακόσμηση, η οποία δεν έχει αλλάξει και πολύ από τότε! Κοντά στην Παναγιά τη Χρυσοσπηλιώτισσα παρακάτω λειτούργησε και το «Ζαχαροπλαστείο του Λερίου», το πρώτο σε ευρωπαϊκά πρότυπα που σύστησε πλήθος αγνώστων γλυκών στην υψηλή κοινωνία της πόλης! Η φήμη του έληξε πρόωρα, όταν ανέλαβε μια παραγγελία παγωτών για τον αντιβασιλέα Άρμανσπεργκ και δηλητηρίασε τους καλεσμένους χρησιμοποιώντας μεγάλες ποσότητες από χρωστικές!

Η Αιόλου έσφυζε από ζωή… Στις αρχές του 20ου αι. φιλοξενούσε πλήθος καταστημάτων, εκδοτικούς οίκους, βιβλιοπωλεία, ομπρελοποιία, πιλοποιία και πολλά υφασματάδικα και κασμιράδικα. Ίχνη όλων αυτών των μαγαζιών παραμένουν ακόμη και σήμερα ανάμεσα στα πολύβουα καφέ, τα μπαρ και τα εστιατόρια δίνοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στον δρόμο. Ως επί των πλείστων, μάλιστα, αποτελούσε την αγορά του ανδρικού πληθυσμού της πόλης. Εδώ έρχονταν οι κύριοι με μια κάποια οικονομική άνεση για να αγοράσουν τραγιάσκες, καπέλα, υφάσματα και να ράψουν τα κουστούμια τους, ενώ οι κυρίες έκαναν τις αγορές τους παραδίπλα, στην Ερμού… Στο νούμερο 61 παραμένει ακόμα το ίχνος της ταμπέλας «Σγούρδας» με τα είδη κιγκαλερίας και οικιακής χρήσης. Αν περάσετε, κάντε τον κόπο να ανασηκώσετε το βλέμμα σας, αναζητώντας τα σημάδια της ταμπέλας που μέρα με τη μέρα σβήνουν μαζί με τις μνήμες μιας ολόκληρης εποχής. Το ιστορικό κατάστημα λειτουργούσε αδιάλειπτα από το 1870 μέχρι το 2021, οπότε και μεταφέρθηκε στο Γαλάτσι. Στη γωνία της Αιόλου με την οδό Βύσσης, στη θέση του παλιού μπαρουτόμυλου του Παυλή του Μπαρουξή, ο υιός Σπυρίδων Παυλίδης άνοιξε, το 1841, το «Γλυκισματοποιείον» κι η αρχή για τη Σοκολατοποιΐα Παυλίδης είχε γίνει… Ήταν ο πρώτος που έφερε τη σοκολάτα στην Ελλάδα, ως ρόφημα αρχικά και στη συνέχεια στερεή, σε μορφή πλάκας…

Η πλατεία έξω από τον ναό της Αγίας Ειρήνης έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια ως το νέο στέκι της πρωτεύουσας. «Πατείς με, πατώ σε» γίνεται εδώ και πόσοι αλήθεια αναρωτιέμαι. έχουν κάνει τον κόπο να μπουν στο εσωτερικό του ναού, έστω από περιέργεια … Έμεινα κυριολεκτικά άφωνη με τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού αλλά και με την ιστορία, αφού εδώ έγινε η τελετή ενηλικίωσης του Όθωνα, κηδεύτηκε ο Θ. Κολοκοτρώνης, διακόνησε και χειροτονήθηκε ο Μακάριος της Κύπρου και τόσα πολλά άλλα που χρειάζομαι σελίδες να σας τα μεταφέρω… Καφενεία υπήρχαν και τότε πέριξ του ναού, όπου λάμβαναν χώρα συζητήσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Στο καφενείο της μαντάμ Ρομπέρ, μάλιστα, κόρης του φιλέλληνα Ρομπέρ, εμφανίστηκε και το πρώτο μπιλιάρδο στην Ελλάδα! Λίγο πιο κάτω η πάλαι ποτέ «Ωραία Ελλάς» και το «Καφενείο των Αγωνιστών» παραδίπλα, στέκια πολιτικών, δημοσιογράφων, περιηγητών, εστίες ζύμωσης και αντιπαράθεσης για την πολιτική και κοινωνική ζωή της εποχής…