Η άγνωστη Χίος

Αρχαίες στράτες του Αίπους

Στην κεντρική Χίο, πολύ κοντά στο Βροντάδο (αμέσως μετά τις στροφές του Αίπους), ένα άγονο σεληνιακό τοπίο αποκαλύπτεται σε όσους κινούνται με αυτοκίνητο για τη Βολισσό. Αν δεν το περπατήσει κανείς, δύσκολα θα πιστέψει ότι σε αυτή την περιοχή, που θυμίζει ίσως τα υψίπεδα της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, κρύβονται πεισματικά, αιώνες τώρα, θησαυροί που περιμένουν καρτερικά τον ευλαβικό προσκυνητή. Αυτά τα γκρίζα βράχια αποτελούν την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα του Αίπους. Σε κάθε ρεματιά, σε κάθε κορυφή, σε κάθε πλάτωμα, στα σπλάχνα αυτού του μοναδικού τόπου θα συναντήσει κανείς έντονα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από την προϊστορική ήδη εποχή, σφιχταγκαλιασμένα με το έδαφος μέσα στην εκπληκτική Φύση. Περιδιαβαίνοντας στα χνάρια των προγόνων μας και βαδίζοντας στα ίδια πανάρχαια μονοπάτια, θα γνωρίσεις σε βάθος και θα βιώσεις με όλες σου τις αισθήσεις τη μαγεία αυτού του τόσο κοντινού και συνάμα τόσο άγνωστου τόπου. Περπατώντας στ’ αθόρυβά του μονοπάτια θα νιώσεις βαθιά χαλάρωση γεμίζοντας ταυτόχρονα από ενέργεια! Σήμερα ζουν εδώ πολλοί κτηνοτρόφοι με τα κοπάδια τους, που θα σου διηγηθούν θρύλους και μύθους. Θα ακούσεις για το πέρασμα του Ομήρου από την Εγγύσα, για τον Ανήλιο Βασιλιά και το Φαρδύ πηγάδι, για τον θρυλικό ήρωα Δρίμακο, τον βυζαντινό άρχοντα Ανδρώνακτο και θησαυρούς κρυμμένους σε πηγάδια. Η ιστορία και ο θρύλος μπερδεύονται όταν ξαποστάσεις στο Λιβάδι του Ρου, στο πηγάδι του Καζαγλιά ή στην ιερότητα των Μπαμπακιών με τις εκπληκτικές παλιές φουντάνες και τα ίχνη οικισμών και ιερών. Οι εκπλήξεις θα διαδέχονται η μία την άλλη σε αυτό τον άγριο, παρθένο και γαλήνιο τόπο. Την απόλυτη σιωπή θα διακόπτουν πού και πού τα βελάσματα των κοπαδιών και τα ερωτικά καλέσματα των πουλιών. Η θέα ανεπανάληπτη και απέραντη: Ανάβατος, Αυγώνυμα, Πελινναίο, Όρος, Αμανή, Ψαρά, Εύβοια, Κυκλάδες… Στην καρδιά του Αίπους έχει αναπτυχθεί ένα δίκτυο διαδρομών πάνω σε αρχαία μονοπάτια, που συνδέει τόπους όπως το Λιβάδι του Ρου, την Εγγύσα, τον Αντρόλακκο, τις Μπαμπακιές, τη Φουντάνα. Το συνολικό μήκος περνάει τα 20 χλμ., και μπορεί να γίνει τμηματικά. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στο μονοπάτι που οδηγεί στα χνάρια του Δρίμακου, αρχηγού των δούλων ο οποίος πρωτοστάτησε στην πρώτη κοινωνική επανάσταση κατά των αρχόντων, πολύ πριν από τον Σπάρτακο (3ος αιώνας π.Χ.). Για πολλά χρόνια τον κυνηγούσαν στα απρόσιτα και δύσβατα βουνά του Αίπους χωρίς επιτυχία, μέχρι που τον πρόδωσε ο υπηρέτης του. Οι άρχοντες τον σκότωσαν, αλλά γρήγορα μετάνιωσαν, αφού δεν μπορούσαν πλέον να ελέγξουν τους επαναστατημένους δούλους. Η κυκλική διαδρομή μήκους 8 χλμ. περίπου συνδέει αρχαίους τόπους, όπως το Φλώρι (με τα 24 αρχαία πηγάδια), το Χαμόσπηλο, το Ρημόκαστρο και τα Σπάρτινα. Δεν μπορεί να μη γίνει αναφορά στην Ελληνόστρατα, την αρχαιότερη στράτα του νησιού, η οποία συνέδεε την πόλη της Χίου με την Κυδιάντα, τα Κοίλα, την Καρδαμύλη χώρα, το Πιτυός και τον Ανάβατο. Η διαδρομή που προτείνεται έχει μήκος περίπου 11,5 χλμ. και συνδέει τον Βροντάδο με τη Συκιάδα, την Κυδιάντα και το πανέμορφο ψαροχώρι της Λαγκάδας στα βορειοανατολικά του νησιού.

Κεντρική και δυτική Χίος

Στην κεντρική και τη δυτική Χίο υπάρχουν και τα δύο ίσως σπουδαιότερα μνημεία του νησιού, η Νέα Μονή και ο Ανάβατος. Κτισμένο από τον 11ο αιώνα, το φημισμένο μοναστήρι, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της UNESCO, αποτελεί αφετηρία για πλήθος μονοπατιών που σεργιανούν τις ομορφιές της κεντρικής και δυτικής Χίου. Η διαδρομή που συνδέει τη Νέα Μονή με τον απόκρημνο Ανάβατο, κινείται σε παλιά πετρόχτιστα μονοπάτια και σε θαυμάσιες διαδρομές μέσα σε δάσος με συνολικό μήκος περίπου 7 χλμ. Το παλιό μονοπάτι μήκους 5 χλμ., το οποίο συνέδεε τη Νέα Μονή με τον οικισμό των Καρυών, είναι το ίδιο που διάβαιναν οι άνθρωποι 1.000 περίπου χρόνια πριν χτίσουν το μοναστήρι δημιουργώντας στη συνέχεια το χωριό τους. Μία ακόμη παμπάλαια διαδρομή, μήκους 9 χλμ., ξεκινά από τη Νέα Μονή καταλήγοντας στην περιοχή του Φα, απ’ όπου μέσω ενός ιδιαίτερα εντυπωσιακού δρόμου έφτανε κανείς στο ψαροχώρι Λιθί, απολαμβάνοντας την άπλετη θέα στο Αιγαίο, στα Ψαρά, τις Κυκλάδες και τις τρεις Βίγλες της δυτικής Χίου. Γύρω από τη Νέα Μονή έχει αναπτυχθεί μία ακόμη κυκλική διαδρομή μήκους περίπου 13 χλμ. Είναι οι λεγόμενες Ασκητικές στράτες, που μέσω καλογερικών μονοπατιών συνδέουν το μοναστήρι με επτά ακόμη ασκηταριά. Με πολύ κόπο, τέλος, διανοίχτηκε και το παλιό μονοπάτι μήκους 9 χλμ., απ’ όπου μπορεί κανείς να περπατήσει από τον Ανάβατο έως τον Άγιο Ισίδωρο στους Πιτυούς διασχίζοντας μια πραγματικά εντυπωσιακή ρεματιά. Είναι το μονοπάτι της Λυγερής, καθώς σύμφωνα με τον θρύλο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μια πανέμορφη κοπέλα προσπάθησε να σωθεί καταδιωκόμενη από Τούρκους και σκοτώθηκε στο μονοπάτι.

Στα Νοτιόχωρα

Διαδρομές με άρωμα μαστίχας στα νότια καστροχώρια του νησιού, σπαρμένες με σκίνους και καταπληκτικές ακτές. Μια εντυπωσιακή διαδρομή μήκους 8,5 χλμ. συνδέει τους Ολύμπους με τα Μεστά και στη συνέχεια περνώντας από το εντυπωσιακό Μερσίνι (παλιό μετόχι της Νέας Μονής με τις πετρόχτιστες φουντάνες), καταλήγει στον Λιμένα Μεστών. Ο πεζοπόρος κινείται σε παλιά πετρόχτιστα διαβατά ανάμεσα στα σκινοχώραφα. Τα αποκαΐδια της τελευταίας μεγάλης πυρκαγιάς είναι εμφανή, αλλά γρήγορα η φύση θα επανέλθει. Μια διαδρομή που θέλει ακόμη δουλειά συνδέει τα εντυπωσιακά Θεόκτιστα, έναν πέτρινο τοίχο 70 μ. που ορίζει το παλιό μονοπάτι, με την Παναγιά Σικελιά, τα Ασπροχώματα και τη Χωριατόστρατα. Δυστυχώς σώζεται μόνο ένα τμήμα του καλντεριμιού και μια θαυμάσια κρήνη, αφού το μεγαλύτερο πετρόχτιστο τμήμα της διαδρομής καταστράφηκε με την κατασκευή του φράγματος, στερώντας έτσι τη δυνατότητα να συνδεθεί με την Καλαμωτή. Όποιος όμως περπατήσει εδώ στα τέλη Μαρτίου, θα θαυμάσει τους λαλάδες, τις αυτοφυείς τουλίπες που στολίζουν τα λιοχώραφα. Το θαυμάσιο παλιό διάβα που πήγαινε από τους Ολύμπους στην εκπληκτική παραλία Σαλάγωνα έχει μήκος περίπου 5 χλμ. και είναι πάλι προσβάσιμο παρέχοντας τη δυνατότητα να συνδυαστούν θαυμάσια πεζοπορία και κολύμπι. Συνεχίζοντας από το παραλιακό μονοπατάκι θα προσεγγίσεις την Αγία Δύναμη με τα μοναδικά γαλαζοπράσινα νερά, θα πας στο Σπήλαιο των Ολύμπων και θα καταλήξεις στην αμμουδιά των Φανών με τον Ναό του Φαναίου Απόλλωνα. Σύντομα, καθώς έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα, θα είναι έτοιμα και τα λεγόμενα «Μονοπάτια της λάβας», τα οποία θα συνδέουν τα ηφαιστιογενή Μαύρα Βόλια με τον Εμπορειό, την Κώμη, αλλά και τον ναό της Αθηνάς. Τέλος, σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα έχει ενταχθεί και το μονοπάτι της θυμιανούσικης πέτρας, το οποίο θα ξεκινάει από τον Καρφά, θα έχει μήκος 14 χλμ. και θα έχει διακλαδώσεις προς τον Μέγα Λιμιώνα, την Αγία Ερμιόνη, τα Κεραμεία, τα Θυμιανά και τον Κάμπο.