Οικοχωριό Σκάλα

Φυσικά, το όλο κτήμα δεν συνορεύει με κανένα από τα χωράφια που ψεκάζονται. «Οι τουαλέτες με πριονίδι γίνονται κομπόστ, τα σκουλήκια το μετατρέπουν σε λίπασμα και τροφή για τις ρίζες, που είναι και ο σημαντικότερος σκοπός: να κλείσει ο Κύκλος! Αυτό είναι το πολύτιμό μας χρυσάφι. Έτσι παίρνουμε τα φρούτα και τα λαχανικά μας», μας λέει ο Νικηφόρος. Παρατηρώ τα δέντρα. Μου έρχεται να τα σφίξω στην αγκαλιά μου. Το κάνω. Έπειτα, συνομιλώ μαζί τους. Η πανύψηλη, ανθισμένη μηλιά είναι σαν μια μεταμορφωμένη πριγκίπισσα παραμυθιού, τόσο όμορφη. Επικοινωνώ την απορία μου: Δεν έχω ξαναδεί τέτοια μηλιά! Είναι κάποιο συγκεκριμένο είδος ποικιλίας; H απάντηση που πήρα είναι ότι τα δέντρα εδώ έχουν το φυσικό τους σχήμα, δεν είναι κουτσουρεμένα, δηλαδή κλαδεμένα. Με τη βοήθεια του ειδικού φυσικού καλλιεργητή Παναγιώτη Μανίκη αφήνουν τα δέντρα απείραχτα. Αυτό είναι το natural farming. Ο κεντρικός κορμός με τα κλαδιά γύρω γύρω που ανεβαίνουν και αερίζεται και λούζεται από τον ήλιο! «Παίρνουμε μαρούλια, πατάτες και αγγούρια που συλλέγουν σε ξεχωριστό κάδο στα αποφάγια οι γύρω ταβέρνες και φτιάχνουμε το κομπόστ. Έχουμε και βιοαέριο για να χρησιμοποιούμε στην κοινή κουζίνα», λέει η Άννα, καθώς μου τα δείχνει κιόλας. Υπάρχουν χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες αν θέλετε μπορείτε να έρθετε ως εθελοντές, αρκεί να είναι πάνω από δύο εβδομάδες ώστε να προσαρμοστείτε, να βιώσετε και κυρίως να μπείτε στους κύκλους και να μοιραστείτε γύρω από την κεντρική φωτιά. «Το τυρί και το γάλα μας, το σιτάρι μας είναι ακριβά ως βιολογικά – ώστε να μην επιβαρύνουμε το περιβάλλον. Γι’ αυτό το κόστος την ημέρα εδώ είναι 10 ευρώ. Αυτή τη στιγμή είμαστε τέσσερις μόνιμοι κάτοικοι, τρία παιδιά και έξι εθελοντές απ’ όλον τον κόσμο. Τις Κυριακές, τις γιορτές και τα καλοκαίρια έρχονται και οι μόνιμοι φίλοι μας», συνεχίζει η Άννα. Η 32χρονη εθελόντρια Άννα έρχεται από μια επαρχιακή πόλη της Γερμανίας. Εργαζόταν ως οδοντοτεχνίτης μέχρι που τα παράτησε για να σπουδάσει βιολογία, και να έρθει σήμερα εδώ να εργαστεί στη φύση. Ο 27χρονος Κουτλουχάν Οζντεμίρ από την Αττάλεια της Τουρκίας σπούδαζε μαθηματικά, αλλά τον απασχολούσε ένα ερωτηματικό. «Κάτι πάει στραβά, έλεγα μέσα μου», μου λέει. «Τα παράτησα όλα όταν διάβασα τυχαία ένα βιβλίο του Ιάπωνα Μασανόμπου Φουκουόκα (1913-2008). Είναι ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε και εφάρμοσε πρώτος τη φυσική καλλιέργεια. «Μέσα στο βιβλίο του είδα μια φωτογραφία του Παναγιώτη στο Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας στο Κλησοχώρι Έδεσσας», μου λέει. Ο Κουτλουχάν ζει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο στο κέντρο αυτό. «Εργάζομαι πάνω στον εαυτό μου. Δεν πιστεύω ότι πέτυχε κάτι έως τώρα η ανθρωπότητα. Προς τι να θέλει να πρασινίσει τον πλανήτη Άρη; Η ζωή είναι εδώ και τώρα. Αξίζει να ενωθούμε όλοι και να ζήσουμε όπως θέλουμε πραγματικά μέσα από την καρδιά μας. Να εργαζόμαστε όσο μας αρέσει», συνεχίζει καθώς ποτίζει στα swales, τη σπορά των πήλινων σβώλων που περιέχουν σπόρους. Έτσι, δεν καταστρέφονται οι σπόροι από πουλιά… Το κουδούνι κουδουνίζει. Η ώρα πήγε μιάμιση. Όλες οι εργασίες σταματάνε και συναντιόμαστε με όρεξη στο ανοιξιάτικο τραπέζι να γευτούμε τη μαγειρική της εθελόντριας Χρύσας. Eδώ η ημέρα είναι γεμάτη. Μετά το γεύμα, δυο ωρίτσες σιέστα και αμέσως μετά κύκλος με θέματα όπως την οργάνωση των εργασιών ή ό,τι άλλο προκύπτει για να καλυφθούν όλες και όλων οι ανάγκες. Ζήτα και θα πάρεις! Η 44χρονη Χρύσα Σωτηράκη είχε τη χαρά να ζήσει πέντε χρόνια στην Ταμέρα, την οικοκοινότητα-πρότυπο της Πορτογαλίας. «Δεν είναι η ιδεολογία που μας ενώνει, αλλά η εμπειρία τού να προσπαθούμε να ζούμε όλοι μαζί. Ο καθένας να διατηρεί την ατομικότητά του και παρ’ όλα αυτά να έχουμε όλοι έναν κοινό στόχο. Είναι ένα πείραμα νέο! Από τις μικρές ομάδες θεμελιώνεται η δουλειά και η αλλαγή χτίζεται χωρίς φόβο. Δεν υπάρχουν όρια σε μια ομάδα δέκα ανθρώπων που είναι αποφασισμένοι για κάτι και δίνουν όλη την αγάπη τους σε αυτό. Μπορούμε να γίνουμε ένα ζωντανό παράδειγμα, ένας πόλος», λέει προσφέροντάς μας ένα ρόφημα από τα χόρτα του βουνού που μόλις έβρασε. «Ο Γκάντι έλεγε, γίνε εσύ η αλλαγή που θες να δεις στον κόσμο. Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τις πηγές που υπάρχουν για ενέργεια και νερό, κυρίως για τη γνώση που θα αποκομίσουμε από αυτό», συνεχίζει. Οι εθελοντές ετοιμάζουν μια κιργιζιανική γιούρτα, τη μεγάλη σκηνή που στήνεται με ξύλα και ντύνεται με μαλλί. Εδώ όπως και στα ολοκαίνουργια ξύλινα «τσιγγάνικα» σπίτια θα μείνουν οι είκοσι επισκέπτες που έρχονται από την Παλαιστίνη, το Ισραήλ, την Τουρκία, την Αγγλία, την Ισπανία, την Ιταλία σε μια παγκόσμια συνάντηση με θέμα «τη φυσική καλλιέργεια και τη δημιουργία οικοκοινότητας συνδυαστικά», το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. Ο νεαρός Νικόλας Κωνσταντινίδης από την Κύπρο έρχεται συχνά εδώ. «Πώς κατανοείται η πρόοδος σε μια οικοκοινότητα», είναι η θεματική του μεταπτυχιακού του. Ο Νικηφόρος, ο οποίος έχει εταιρεία μηχανολογική, με ξεναγεί στα βιοκλιματικά σπίτια που ζεσταίνονται από τον ήλιο με τον τοίχο τύπου cob στη νότια πλευρά τους. Πρόκειται για μέθοδο φυσικής δόμησης με μείγμα αργίλου και άμμου, ώστε χάρη στον πηλό, να «αναπνέει». Μου δείχνει τις καλλιέργειες που γίνονται με τη μέθοδο swales όπου το νερό πηγαίνει μέσω αναχωμάτων στις γύρω ρίζες, και το δρυόδασος γύρω γύρω, που παρέχει ασφάλεια από φωτιά γιατί οι δρυς καίγονται δύσκολα, ενώ το υπόστρωμά τους είναι πιο φιλικό κι εύκολο στη βιοπικοιλότητα. «Εδώ, στα δύο αυτά καταπράσινα, εύφορα εκτάρια της οικοκοινότητας Σκάλας, το 1998 που ήρθαμε, ήταν όλα σταροχώραφα. Η θέα είναι μαγευτική, προς τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη». Η κόρη του Νικηφόρου και της Άννας κατασκευάζει με πρόκες και σφυρί, παίζοντας, ένα τραπέζι που το ζωγραφίζει με κλειδιά του σολ και μουσικές νότες. Ο 14χρονος γιος τους ήρθε με το σχολείο του εκπαιδευτική επίσκεψη! «Στο ηλιακό ξηραντήριο ξεραίνουμε τα βότανα και τα φρούτα που έχουμε περίσσευμα», τους λέει. Η Άννα συμπληρώνει στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος το κεφάλαιο για την ανακύκλωση, σχεδιάζοντας το κομπόστ και το βιοαέριο, αφού δεν αναφέρεται τίποτα γι’ αυτά…