Μόρια Λέσβου

Έβρος

Έβροs, ελληνοτουρκικά σύνορα… Πριν ακόμη χαράξει, περιμένω σε πανέρμους σιδηροδρομικούς σταθμούς χωριών, σε λασπωμένα μονοπάτια που διασχίζουν ατέλειωτες σπαραγγοφυτείες και σε άλλα μεταναστευτικά περάσματα, τους ανθρώπους από την απέναντι όχθη, την απέναντι πλευρά του κόσμου, την τριτοκοσμική, την καταφρονεμένη. Μέχρι που χάθηκα μέσα στην απαγορευμένη συνοριακή ζώνη… Ο Έβρος είναι για μένα η άφθαρτη Ελλάδα που δεν χάθηκε, η φιλοξενία των ακριτών με τα γήινα μάτια, τα υδάτινα παρθένα τοπία των συνόρων, και το κουράγιο, που μαζί με την ελπίδα είναι ριζωμένα στην ερειπωμένη ανθρώπινη καρδιά. Αυτά έγραφα τον Νοέμβριο του 2011… Ένα χρόνο μετά επέστρεψα για να φωτογραφίσω το συρμάτινο τείχος που υψώθηκε στα 12,5 χιλιόμετρα ξηράς όπου οι ηλικιωμένοι και οι οικογένειες, οι ασθενείς οδοιπόροι, οι τραυματισμένοι και τα παιδιά μπορούσαν να περάσουν την πύλη προς την Ευρώπη με σχετική ασφάλεια. Τότε, οι Γιατροί του κόσμου προειδοποιούσαν ότι το Αιγαίο θα μετατραπεί σε ένα νεκροταφείο – όπως και έγινε… Ανεβαίνοντας πάνω στην όχθη του Έβρου στα σύνορα της Τουρκίας με τη Βουλγαρία, γνώρισα οικογένειες προσφύγων που κατέλη - γαν να μένουν στα κέντρα κράτησης. 

Από τη Λέσβο στο Βερολίνο

Τρία χρόνια αργότερα, ναυσιπλοούσα στο Αιγαίο. Ήμουν σε αποστολή μαζί με τον φίλο Τζέι Μέξις, με σκοπό να βρούμε τρεις νέους Σύρους βετερά - νους που είχαν προορισμό το Βερο - λίνο. Ήταν βράδυ, όταν στην οθόνη του κινητού τηλεφώνου είδαμε τις συντεταγμένες που έδειχναν ότι ο 20χρονος Σύρος Άσεμ με τους φίλους του –όλοι τραυματίες πολέμου– έμπαιναν στη βάρκα, στην απέναντι παραλία της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης. Εμείς έπρεπε να εντοπίσου - με τη βάρκα μέσα στο σκοτάδι και να την ακολουθήσουμε ώστε να είναι ασφαλής ο Άσεμ – ο οποίος έχασε το αριστερό του πόδι όταν έπεσε βόμβα στο ασθενοφόρο που οδηγούσε εθε - λοντικά βοηθώντας τους συνανθρώ - πους του τραυματίες. Στην Ιορδανία όπου νοσηλεύτηκε μετά, γνώρισε τους «συνταξιδιώτες» του. Τον 23χρονο Αχμάντ Οράμπι, που έχασε τα δυο του μάτια έξω από το σπίτι του από πυροβολισμό ελεύθερου σκοπευτή, και τον 28χρονο Ντιπ Aλχατίπ, που τραυματίστηκε στη σπονδυλική στήλη και αυτός εξαιτίας ενός ελεύθερου σκοπευτή. Οι τρεις τους συναντήθηκαν σε ένα κέντρο της Ιορδανίας το οποίο ιδρύθηκε εθελοντικά με σκοπό να προσφέρει μόρφωση στους Σύρους πρόσφυγες. Εκεί, ο Άσεμ, έμαθε να σχεδιάζει τεχνητά μέλη και να τα κατασκευάζει σε τρισδιάστατο εκτυπωτή. Γι’ αυτό θέλησε να βρεθεί στο Βερολίνο, το οποίο περιγράφει ο ίδιος σαν τη Μέκκα της τρισδιάστασης τεχνολογίας. Μέσα στο κατασκόταδο βρήκαμε και πλησιάσαμε τη βάρκα όπου επέβαινε ο Άσεμ με την παρέα του και άλλους εξήντα πρόσφυγες. Είχαν δώσει δύο χιλιάδες ευρώ ο καθένας τους στον παράνομο διακινητή, για ένα πέρασμα που με το φέρι κοστίζει δέκα ευρώ! Η θεία του Άσεμ με την οικογένειά της έμειναν στο σπίτι μου στην Αθήνα. Με τον σύζυγό της ψώνισαν και ετοίμασαν ένα φανταστικό τραπέζι για όλους μας. Έτσι γιόρτασε τα εξηκοστά γενέθλιά της, προσφυγικά και φιλόξενα. Το επόμενο βράδυ –ήταν Οκτώβριος του 2015– ανέβηκα μαζί τους στο λεωφορείο για τους Εύζωνες. Περάσαμε τα σύνορα, κοιμήθηκα κατάχαμα στους καταυλισμούς, χωρίσαμε σε κάποιες συνοριακές ζώνες για να τους ξαναδώ σε άλλες χώρες. Διασχίσαμε τη Σερβία με λεωφορείο και ύστερα για δέκα ώρες περιμέναμε μαζί με χιλιάδες ανθρώπους, κάτω από τη δυνατή βροχή, να περάσουμε τα σύνορα προς την Κροατία. Το κρύο τσουχτερό κι ούτε ένα κατάλυμα να ξεκουραστείς, αλλά άνθρωποι –εθελοντές από την Τσεχία και την Αυστραλία– ετοίμαζαν τσάι και σερβίριζαν το πλήθος. Ακόμη θυμάμαι το ψωμί με μαρμελάδα που έδιναν στα παιδιά – που αποτελούσαν το μισό του προσφυγικού πληθυσμού! Στην Αυστρία περάσαμε μαζί προς τη Γερμανία: στο παραποτάμιο χωριό Πασάο σχηματίστηκε μπροστά μου μια γιγαντιαία ανθρώπινη λωρίδα. Έπειτα από δέκα μέρες ταξίδι, ήμουν στον σιδηροδρομικό σταθμό μαζί τους και πανηγύριζα. Σήμερα, επικοινωνούμε μέσω του διαδικτύου. Ο Άσεμ έχει μάθει γερμανικά, δίνει διαλέξεις στα TEDx, διδάσκει στα παιδιά των καταυλισμών ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε εργασία πάνω στην ειδικότητά του σε μια σπουδαία εταιρεία. Σκοπεύει να γυρίσει στη Συρία όταν έρθει η ειρήνη, για να βοηθήσει και πάλι....