Skip to main content

Πετσέτες στον ήλιο

Βασικό συστατικό του ονείρου, κυρίαρχο, αμετάλλακτο, αδιαπραγμάτευτο κι απόλυτο: το ξυπόλυτο στην αμμουδιά! Ελευθερία! Σεργιανίζοντας στο σήμερα ανάμεσα σε ανθρώπους που μοιάζουν να ήρθαν από ένα μακρινό παρελθόν κι άλλους που μοιάζουν να έχουν έρθει από ένα εξίσου μακρινό, αλλά άγνωστο μέλλον, αυτό φυλάω στην ψυχή: την ακρογιαλιά και το κύμα, το αεράκι και την καλοκαιρινή αύρα. Γιατί ποιός ξέρει; Μπορεί η Κική Δημουλά να κυριολεκτούσε όταν έγραφε πως «εκεί που τελειώνουμε εμείς, αρχίζει η θάλασσα».

Έρχομαι από την εποχή εκείνη που στα ραδιόφωνα έπεφταν διαφημίσεις για άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα στην Κερατέα και τη Σαλαμίνα και κάναμε μπάνιο στα Βοτσαλάκια στην Πειραϊκή και στον Όρμο της Αφροδίτης στην Καλλίπολη. Μπουγέλα την τελευταία μέρα του σχολείου και για το μάθημα της έκθεσης προετοιμαζόμασταν για τις πανελλαδικές μελετώντας το απόσπασμα από το «Ζητείται Ελπίς» του Αντώνη Σαμαράκη, που είχε «πέσει» κάποια προηγούμενη χρονιά: «Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μία στην άλλη, όσο είναι σήμερα. Και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μία από την άλλη, όσο είναι σήμερα».

Στις φετινές πανελλαδικές ζήτησαν από τους νέους να σχολιάσουν το «Ταξιδεύοντας», του Νίκου Καζαντζάκη, «Το ταξίδι» του Κωστή Παλαμά και ένα ταξιδιωτικό κείμενο της Ηλέκτρας Χατζηδημητρίου. Μάλλον θα βγήκε εκτός θέματος αν κάποιος από τους εξεταζόμενους έφηβους τόλμησε να τους γράψει ότι τα ταξίδια τα κατάντησαν καταναλωτικό προϊόν προς κάλυψη συναισθηματικών κενών, αλλά ευτυχώς υπάρχουν ακόμη νέοι (ανεξαρτήτου ηλικίας) που με ένα sleeping bag και μια πετσέτα γεύονται ακόμη την αλμύρα του καλοκαιριού!

 

Κοιτώ τη φωτογραφία… Παραλία Νέας Μάκρης εν έτι 1970. Δεν υπάρχουν ξαπλώστρες και σεζ-λονγκ παρά μόνο οι ομπρέλες που είχαν μαζί τους οι λουόμενοι. Δεν υπάρχει κατάληψη της ακτής από μαγαζιά και ηχορύπανση από μεγάφωνα. Δεν υπάρχουν ούτε πλαστικά στήθη και, βεβαίως, κινητά, εφαρμογές, ίντερνετ… Όμως –τι παράξενο– άνθρωποι κάνουν παρέα μεταξύ τους και μιλούν! Δεν υπάρχει τίποτα, ή μήπως τελικά υπάρχουν όλα, εύλογα αναρρωτιέμαι…

Κάποτε πηγαίναμε και κάναμε τα «θαλάσσια μπάνια» μας με το πούλμαν. Στρώναμε πετσέτα στην Κινέτα, στους Αγίους Θεοδώρους, στον Σχινιά, στο Αυλάκι, στο Πόρτο Ράφτη, στη Ραφήνα και φυσικά στην Λούτσα (για τους νεότερους Αρτέμιδα, από το 1981 και μετά). Μπάνιο απογευματινό, όχι γιατί είχαμε τίποτα ευαισθησίες σχετικά με την ηλιακή ακτινοβολία, αλλά γιατί το πρωί έπρεπε να γίνουν οι δουλειές του σπιτιού και τα ψώνια. Η μάνα μου κρατούσε μαζί μπισκότα, ενώ στην παραλία περιμέναμε να περάσει ο λουκουματζής για να πάρουμε λουκουμάδες και κουλούρια Θεσσαλονίκης ή ψωμάκια πασπαλισμένα με ζάχαρη (δεν το λες και φουλ υγιεινή διατροφή, αλλά ήταν πεντανόστιμα και δεν φαινόταν να μας απασχολούσε και τόσο). Είχαμε σχεδόν δύο ολόκληρες ώρες στη διάθεσή μας να κάνουμε μπάνιο και να στεγνώσουμε. Ισιώναμε ψάθες και πετσέτες, σιχτιρίζαμε άμα φυσούσε γιατί γέμιζαν με άμμο ή αν περνούσε κάποιος απρόσεκτος και τις έπαιρνε σβάρνα. Μετρούσαμε τα μπάνια, όπως τα παγωτά. Ξεκινούσαμε τους υπολογισμούς του Αγίου Πνεύματος και τελειώναμε κατά τον Σεπτέμβρη. Άλλες φορές πάλι, πηγαίναμε με την συγκοινωνία στις πλαζ της Βούλας, Πληρώναμε είσοδο, αλλά είχαν αποδυτήρια, χώρους με πράσινο, ξαπλώστρες στο γκαζόν, κιόσκια, ντουζιέρες κι ομπρέλες. Χλιδή! Η τάση επέβαλλε χρώμα. Το ασπρόμαυρο έμενε πίσω και οι σέπια αποχρώσεις κέρδιζαν. Τα μπανιερά των γυναικών μίκραιναν, αφήνοντας ακάλυπτη την κοιλιά. Οι ατέλειες κι οι στρογγυλάδες ήταν στη μόδα καθώς ακόμη κι οι μεγάλες σταρ του κινηματογράφου είχαν κι αυτές τις καμπύλες τους. Η Γεωργία Βασιλειάδου, η προχωρημένη «θεία απ’ το Σικάγο» έντυνε (ή κατά άλλους έγδυνε) με μπικίνι τις μεγαλωμένες με αυστηρά ήθη ανιψιές. Για τη «διχοτόμηση» του μαγιώ, σε πάνω και κάτω, είχε φροντίσει χρόνια πριν (Ιούλιο του 1946) ο Γάλλος Λουί Ρεάρ, μηχανικός αυτοκινήτων, όταν άφησε την αυτοκινητοβιομηχανία για να εργαστεί στην επιχείρησηεσωρούχων της μητέρας του. Πρώτη που φόρεσε μπικίνι, η Μισελίν Μπερναντινί, μια στριπτιζέζ σε παρισινό καζίνο. Το τρανζίστορ παίζει «τα Αμερικάνικα» και στις ακρογιαλιές απλώνονται κορμιά και πετσέτες! Ραστώνη θερινή, «καρεκλάκια, πετονιές μες στο πανέρι» κατά τον Διονύση Σαββόπουλο, και στα «Κορίτσια στον ήλιο», η Άναμπελ τρομάζει με το πάλαι ποτέ «στάσου μύγδαλα». Τα «μπάνια του λαού», φράση του Ανδρέα Παπανδρέου, ανεπίτρεπτο να διακοπούν κι αυτά επικαλέστηκε, προκειμένου να αποφύγει τις πρόωρες εκλογές το 1987 και τα κατάφερε! Την εμφάνισή της στις παραλίες κάνει η λευκή πλαστική καρέκλα. Όσο κι αν μας φαίνεται «κιτς», σύμφωνα με τους New York Times, βρίσκεται ανάμεσα στα 25 πιο σημαντικά έπιπλα του κόσμου τα τελευταία 100 χρόνια!!! Με την αλλαγή των δεκαετιών, αλλάζει και το σκηνικό. Η πετσέτα ξεπερνιέται και τη θέση της παίρνει η ξαπλώστρα. Πλαστική στην αρχή, φτάνει να είναι σήμερα ολόκληρο κρεβάτι με στρώμα!

 

Οι παραλίες καταλαμβάνονται. Στις ενοικιαζόμενες ξαπλώστρες υπάρχει διαβάθμιση στην τιμή: πρώτη σειρά μπροστά στο κύμα, δεύτερη, τρίτη και πάει λέγοντας. Μια ομπρέλα με δυο ξαπλώστρες μπορεί να στοιχίζει όσο η διανυκτέρευση σε ένα δωμάτιο (από 30,00 έως 150,00 ευρώ και βάλε). Μουσική , καλώδια, ελάχιστη κατανάλωση, παρεμβάσεις στις παραλίες, ακόμη και «μετακόμιση» της άμμου σε άλλα σημεία, αλλοίωση του τοπίου. Μετακίνηση ακτόλιθων (έτσι ονομάζονται οι πλάκες που βρίσκονται μπροστά στην παραλία), για ευκολότερη πρόσβαση των λουόμενων στην θάλασσα. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον επεμβατισμό στο φυσικό περιβάλλον και τις ακρογιαλιές: προκαλείται παράκτια διάβρωση, που σημαίνει ότι η αμμουδιά ενδέχεται να περιοριστεί. Αμμοθίνες και κρινάκια καταστρέφονται. Δεν υπάρχει τόπος για ψάθα, ομπρέλα και πετσέτα για όσους δεν θέλουν να πληρώσουν για ξαπλώστρα. Σε παραλία της Ρόδου, στην Ψαρρού της Μυκόνου και αλλού είδαμε πέρυσι φωτογραφίες με τις ξαπλώστρες να είναι μέσα στο νερό και σερβιτόρους να βουτάνε στο νερό κάνοντας ακροβατικά με το δίσκο ανά χείρας προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους πελάτες. Στην Άνδρο σε ένα τμήμα της ακτής δέσποζε καναπές και πολυθρόνα, ενώ πίνακες στόλιζαν τα βράχια. Στην Κουρούτα στην Αμαλιάδα «καμαρώσαμε» λευκά σαλόνια πάνω στην άμμο. Οι κάτοικοι στην Ρόδο, στην Πάρο στην Νάξο και την Χαλκιδική διεκδικούν το αυτονόητο: ελεύθερο αιγιαλό για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Και κάπως έτσι ξεκίνησε πέρσι το περιβόητο «κίνημα της πετσέτας»! Διεκδίκηση ελεύθερου τμήματος της ακρογιαλιάς και πρόσβαση σε αυτήν, κι όχι κατάληψη από εμπόρους που εκμεταλλεύονται κάθε σπιθαμή με ενοικιάσεις. Τα πρόστιμα για την παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης των λουόμενων στον αιγιαλό μπορεί να φτάσουν σε πολλές χιλιάδες ευρώ, αλλά φαίνεται ότι πολλοί διακινδυνεύουν και καταπατούν, γιατί σίγουρα το κέρδος θα είναι μεγαλύτερο. Απάντηση του κρατικού μηχανισμού ήταν να προσθέσει στον κυβερνοχώρο άλλη μια πλατφόρμα: την εφαρμογή MyCoast. Μπαίνεις με τους προσωπικούς σου κωδικούς του taxis και κάνεις καταγγελία, εάν διαπιστώσεις παρακώλυση ελεύθερης πρόσβασης στην παραλία, παρακώλυση πρόσβασης ΑμεΑ, αυθαίρετη κατάληψη ή υπέρβαση της ελεύθερης παραχώρησης. Ωραία όλα αυτά και μπράβο, αλλά ένα μπάνιο θέλουμε να κάνουμε, βρε παιδί μου, δεν θέλουμε να γίνουμε χωροφύλακες. Μια ακόμα εφαρμογή σου επιτρέπει να «κλείνεις» την ξαπλώστρα σου στην παραλία. Ξαπλώστρες …ρεζερβέ, μάλιστα. Κοιτώ τη φωτογραφία… Παραλία Νέας Μάκρης εν έτι 1970. Δεν υπάρχουν ξαπλώστρες και σεζ-λονγκ παρά μόνο οι ομπρέλες που είχαν μαζί τους οι λουόμενοι. Δεν υπάρχει κατάληψη της ακτής από μαγαζιά και ηχορύπανση από μεγάφωνα. Δεν υπάρχουν ούτε πλαστικά στήθη και, βεβαίως, κινητά, εφαρμογές, ίντερνετ… Όμως –τι παράξενο– άνθρωποι κάνουν παρέα μεταξύ τους και μιλούν! Δεν υπάρχει τίποτα, ή μήπως τελικά υπάρχουν όλα, εύλογα αναρρωτιέμαι…

Προτάσεις