Skip to main content

Ζάκυνθος

Ελιά, αμπέλι κι αύρα κοσμοπολίτικη

Ζάκυνθος είναι τα λιόδεντρα κι οι απέραντοι αμπελώνες. Τ’ αρωματικά κρασιά με τα ευφάνταστα ονόματα, το μοβ από τ’ αγριολούλουδα, οι φιλόξενοι και χαμογελαστοί άνθρωποι, οι διαδρομές στις δασωμένες πλαγιές, τ’ απόμερα μοναστήρια. Ζάκυνθος είναι βεβαίως το Ναυάγιο, καθόλου άδικα, η πιο φωνογραφημένη παραλία του κόσμου. Είναι το Ιόνιο ταμπεραμέντο της, η Βενετσιάνικη αύρα, οι πολύχρωμες εκκλησιές, οι ποιητές της… Ένας τόπος εύφορος με αστείρευτο πλούτο, που οι κάτοικοι δεν εγκατέλειψαν χάριν αποκλειστικά του τουρισμού, μα αντίθετα αξιοποίησαν κι ανάδειξαν με σεβασμό κι αμέριστη αγάπη...

Ήταν τη δεκαετία του ’80 όταν δύο ντισκοτέκ που πρωτοάνοιξαν στον Λαγανά, φέρνοντας πληθώρα κόσμου στο νησί αλλά και τα πάνω κάτω στο παραδεισένιο και παρθένο εκείνο τοπίο – μια υπέροχη παραλία, γεμάτη κρίνους και πουλιά έδωσαν τη θέση τους σε μπουλντόζες, αλόγιστη δόμηση, κακογουστιά κι ηχορύπανση… Η αποθέωση του κιτς στο «φιλέτο» του νησιού, στις καλύτερες αμμουδιές, που παρά την κατάληψη ακόμη μπορείς να βρεις απόμερες γωνιές με ησυχία… Η περίπτωση του Λαγανά έμελλε να μελετηθεί ως πρότυπο προς αποφυγή παγκοσμίως, αλλά και να χαρακτηρίσει σε μια μερίδα κόσμου ολόκληρο το νησί… Άδικα, όπως διαπίστωσα με τα ίδια μου τα μάτια, γιατί η Ζάκυνθος δεν είναι μόνο ο Λαγανάς…

Καρέτα-καρέτα

Δεν την είχα επισκεφθεί ποτέ. Δύο μόλις ώρες από την Πάτρα και τέσσερις από την Αθήνα ως την Κυλλήνη, μια ώρα διαρκεί ο πλους μέχρι το λιμάνι, αυτοκίνητο θα νοικιάσεις εδώ γιατί έχεις πολλά να εξερευνήσεις... Για τη διαμονή μου θα επιλέξω το OLA Exclusive Residence στο Τσιλιβί και τη συνοικία Πλάνος – μια ανάσα από την αμμουδιά. Λίγο έξω από τη Χώρα, το Τσιλιβί είναι αρκετά τουριστικό, αφού μετά τον Λαγανά εδώ βρίσκονται οι περισσότερες επιλογές διαμονής, είναι όμως στο κέντρο του νησιού απ’ όπου εύκολα μπορείς να μετακινηθείς σε Βορρά και σε Νότο.

Θα κινήσω πρώτα προς τον Νότο και την παραλία του Γέρακα, τη νοτιότερη αλλά και «την ωραιότερη του νησιού», όπως θα μου πει ο Νίκος Υφαντής, που τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως μηχανικός στο νησί. Είναι εντυπωσιακό ότι από τους 50.000 κατοίκους της Ζακύνθου, το 1/5 είναι εργαζόμενοι που άμεσα ή έμμεσα απασχολούνται στη βιομηχανία του τουρισμού. Ο Γέρακας είναι μια τεράστια αμμουδιά, μήκους σχεδόν ενός χιλιομέτρου. Βρίσκεται στον κόλπο του Λαγανά κι είναι τόπος ωοτοκίας της καρέτα- καρέτα, σήμα κατατεθέν του νησιού. Καθώς βρίσκεται εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου της Ζακύνθου, η ανθρώπινη παρουσία επιτρέπεται έως τις 7 το απόγευμα. Είναι ελεύθερη κατά το ήμισυ από ομπρέλες και στο δυτικό της άκρο λαμβάνει χώρα κι ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο με ιζήματα 2,8 εκ. ετών (θαλάσσιους ψαμμίτες, μπλε μάργες, άργιλο και απολιθώματα) που δημιουργούν λευκούς σχηματισμούς και σεληνιακά τοπία…

Δεν είναι καθόλου σπάνιο να συναντήσεις θαλάσσια χελώνα στο νησί, καθώς κινείσαι εν πλω με κάποιο σκάφος, αφού τη Ζάκυνθο αξίζει να τη γυρίσεις και δια θαλάσσης. Οι αφετηρίες πολλές. Στον κόλπο του Λαγανά τα καραβάκια ξεκινούν νοτιότερα από το λιμανάκι του Αγίου Σώστη προς το Μαραθονήσι, ένα παρθένο μικροσκοπικό νησί όπου φωλιάζουν φώκιες και χελώνες. Εδώ βρίσκεται και το μικροσκοπικό νησάκι Καμέο, που αποκολλήθηκε από τη στεριά μετά τον θρυλικό σεισμό του 1633. Ένα νησί ιδιωτικό, που ενώνεται με μια πεζογέφυρα με τη στεριά, πληρώνεις εισιτήριο για να μπεις και επάνω του λειτουργεί ένα μπαρ που βλέπει αμφιθεατρικά την αμμουδιά, συγκεντρώνοντας πλήθος κόσμου που τραβούν φωτογραφίες κάτω από τα πελώρια λευκά πανιά που ανεμίζουν εμπρός του. Νησί για selfie… Στην άλλη πλευρά της πεζογέφυρας, το μικροσκοπικό εκκλησάκι του Άγιου Σώστη, λαξευμένο μέσα σε βράχο σε καλεί να ανάψεις ένα κερί, να αφήσεις ένα τάμα ή να γράψεις κι εσύ κάτι, δίπλα στα εκατοντάδες μηνύματα των επισκεπτών του. Το Μαραθονήσι μπορείς να το επισκεφθείς με σκάφος, που θα πάρεις και νοτιότερα από το Κερί, μαζί με το ακρωτήρι του Μαραθιά και τα φημισμένα θαλάσσια σπήλαια του Κεριού.

Ο Νότος της Ζακύνθου είναι το πιο ανεπτυγμένο τουριστικό κομμάτι της κι αφού εγώ ήρθα να δω αυτήν την «άλλη» Ζάκυνθο, περνώ τα τουριστικά hotspots χωρίς διάθεση να εμβαθύνω ιδιαίτερα. Τι αναζητώ; Αναζητώ τους ανθρώπους, τη γη, τις μυρωδιές, τις γεύσεις, όλα όσα χαρακτηρίζουν έναν τόπο… Έτσι από το Τσιλιβί θα ξεκινήσω την επόμενη ημέρα πάλι προς Νότια και Δυτικά, ψάχνοντας παραγωγούς, μουσεία και χώρους πολιτισμού, απόκρημνους φάρους, χωριά και ακρογιάλια.

Ελιά κι αμπέλι…

Ελέας γη, είναι ο πρώτος τίτλος που μου ‘ρχεται να δώσω στο νησί, αφού πουθενά αλλού στη ζωή μου δεν έχω δει τόσο πλούσιους κι απέραντους ελαιώνες. Λιοδεντρα και ελιοχάραφα που μοιάζουν με ποίηση κι αναμεσά τους πανέμορφοι αμπελώνες. Πρωί και στο Κτήμα Γράμψα στο χωριό Λαγωπόδο, ο κύριος Τάσος Γράμψας φροντίζει τ’ αμπελάκια του. Πριν από μια δεκαετία, το κτήμα ξεκίνησε την αναβίωση τοπικών ποικιλιών που είχαν χαθεί μες στους αιώνες, όπως η Βέρντεα, μια φημισμένη από την αρχαιότητα ποικιλία, που ‘ταν και το αγαπημένο κρασί του Σολωμού. Πρόκειται για ένα λευκό, ξηρό κρασί που παλαιώνεται με παραδοσιακό τρόπο μέσα σε βαρέλια. Στο Κτήμα καλλιεργούνται ακόμη ποικιλίες όπως Γουστόλιδος, Παύλος και Ρομπόλα (λευκά, όλα τους) αλλά και Αυγουστιάτης, μια πολυδύναμη ποικιλία απ’ όπου προκύπτει ένα ροζέ κρασί, φρέσκο ή παλαιωμένο. Είναι επισκέψιμο, με ξεναγήσεις κατόπιν συνεννόησης, όπου μπορεί κανείς να δοκιμάσει κρασιά συνοδεία τοπικών εδεσμάτων, ενώ πρόσφατα εγκαινίασε και το εστιατόριό του, όπου ανάμεσα στους καταπράσινους αμπελώνες μπορείς να δοκιμάσεις κρασιά μαζί με εκλεπτυσμένες γεύσεις, σε ιδιαίτερους συνδυασμούς.

Λίγο νοτιότερα, στο χωριό Λιθακιά, θα βρεθώ στο «Αρισταίον», ένα οικολογικό επισκέψιμο ελαιοτριβείο- μουσείο, η ιστορία του οποίου ξεκινά πίσω, στο 1760. Στην υπαίθρια έκθεση φωτογραφίζω τα παλιά λιθάρια (του 1850) που πολτοποιούσαν παραδοσιακά τον καρπό με τη βοήθεια γαϊδουριών, αλλά και πλάστιγγες, μαγγάνια, ακονόπετρες κι αργότερα καραγκιόζες (χειροκίνητα μεταλλικά ελαιοπιεστήρια), μηχανοκίνητα λιθάρια, σπαστήρες και υδραυλικά πιεστήρια. Το βλέμμα μου κερδίζουν οι κορμοί από τις αιωνόβιες ελιές (ηλικίας 1500 ετών) σε ανθρωπόμορφα σχήματα! Είναι χαρακτηριστικές του νησιού, καθώς τις συναντάς και αλλού και είναι πραγματικά γλυπτά της φύσης. «Τα Ιόνια νησιά είναι πρωτίστως αγροτοπαραγωγικά. Εδώ, παράγουμε σταφίδα, κρασί και πάρα πολλά φρούτα και λαχανικά με δικές μας ξεχωριστές ποικιλίες. Έτσι έχουμε και την ελιά, τη ντόπια μας, που είναι χιλιάδων χρόνων δέντρα, μόνο στο νησί, με ξεχωριστό DNA από όλον τον υπόλοιπο κόσμο», θα μου πει ο παραγωγός και γεωπόνος Σπύρος Σούλης, για την κορωνέικη ποικιλία που αποτελεί το 95% της ντόπιας παραγωγής. «Το λάδι μας είναι οργανικό, ολοκληρωμένης διαχείρισης, από τις ντόπιες και τις αγριλιές, που είναι κάτι νέο, αλλά πολύ ποιοτικό. Το αγριέλαιο το βρίσκεις ως ελιξίριο σε φαρμακεία και το παράγουν μόνο δυο-τρεις παραγωγοί σε όλον τον πλανήτη», θα μου πει. «Οι αγριλιές είναι επάνω στα βουνά, παντού, είναι άγριες, δεν ανήκουν σε κανέναν κι αν μαζέψεις τον πολύ ψιλό καρπό τους, παράγεις ένα λάδι με τη μικρότερη οξύτητα και την καλύτερη ποιότητα. Είναι πικρό σαν δηλητήριο γι’ αυτό και πρέπει να τις μαζέψεις πράσινες, τον Σεπτέμβρη. Οι βιολογικοί παραγωγοί μαζεύουν τις ελιές πράσινες, νωρίς (διαφορετικά χρειάζονται φυτοφάρμακα) και η κορονέικη είναι η μοναδική ποικιλία που η πράσινη ελιά σου δίνει καλύτερη ποιότητα λαδιού απ’ ότι η μαύρη» μου λέει, καθώς βουτάω τα ψωμάκια μου στα διάφορα βραβευμένα ελαιόλαδα. Κάποια μάλιστα, είναι αρωματισμένα με σκόρδο, με τσίλι (εξαιρετικό), και (μακράν το αγαπημένο μου) με νεράντζι, ένα υλικό που στο Ιόνιο αγαπούν πολύ και χρησιμοποιούν και στα φαγητά, όπως με ενημερώνει ο Σπύρος…

Δεν είναι καθόλου σπάνιο να συναντήσεις θαλάσσια χελώνα στο νησί, καθώς κινείσαι εν πλω με κάποιο σκάφος, αφού τη Ζάκυνθο αξίζει να τη γυρίσεις και δια θαλάσσης.

«Τα Ιόνια νησιά είναι πρωτίστως αγροτοπαραγωγικά. Εδώ, παράγουμε σταφίδα, κρασί και πάρα πολλά φρούτα και λαχανικά με δικές μας ξεχωριστές ποικιλίες. Έτσι έχουμε και την ελιά, τη ντόπια μας, που είναι χιλιάδων χρόνων δέντρα, μόνο στο νησί, με ξεχωριστό DNA από όλον τον υπόλοιπο κόσμο», θα μου πει ο παραγωγός και γεωπόνος Σπύρος Σούλης, για την κορωνέικη ποικιλία που αποτελεί το 95% της ντόπιας παραγωγής.

Μυζήθρες και χρώματα 

Από εδώ θα βρεθώ και πάλι στο Κερί, αυτή τη φορά στα ορεινά, προκειμένου να επισκεφθώ το πολύχρωμο γραφικό χωριουδάκι με την αμφιθεατρική θέα και τη μικροσκοπική γουστόζικη πλατεία απ’ όπου περνάει ο δρόμος για την Παναγιά την Κεριώτισσα και τις Μυζήθρες. Οι εκκλησιές στη Ζάκυνθο παντού ξεχωρίζουν, τόσο με την αρχιτεκτονική όσο και με τα έντονα χρώματά τους – ώχρες, κίτρινα, μαβιά, πορτοκαλί – είναι τα πολύχρωμα στολίδια του τόπου. Τα καμπαναριά τους μοιάζουν με κοσμήματα που δίνουν το στίγμα τους στον τόπο. Η Παναγιά η Κεριώτισσα είναι μια από τις σημαντικότερες και ωραιότερες της Ζακύνθου και παραχωρήθηκε από τη Βενετία στους κατοίκους το 1630, ενώ η αρχική της μορφή ήταν άγνωστη. Η μεταγενέστερη εκκλησία ανακαινίστηκε το 1745, οι κολώνες στην είσοδο μοιάζουν με αρχαίους κίονες, όμως δυστυχώς ο ναός ήταν κλειστός κι έτσι δεν μπόρεσα να θαυμάσω από κοντά το ξυλόγλυπτο χρυσωμένο μπαρόκ τέμπλο, τα βενετσιάνικα ζωγραφικά έργα και τα αργυρόγλυπτα κειμήλια, με πρώτο την ιστορική εικόνα της Παναγιάς, που χρονολογείται από το 1606.

Όσο για τις Μυζήθρες… Δυο κατάλευκοι βράχοι καταμεσής του πελάγου, που ό,τι και να σου πω, η θέα τους από κοντά θα σε αφήσει πραγματικά άφωνο. Ο Νίκος λέει πως ονομάστηκαν έτσι από το λευκό τους χρώμα, που κατά τη δύση γίνεται πορτοκαλί, βάφεται κάθε φορά στο χρώμα του καιρού… Τις βλέπεις από ψηλά, από τα δύο μαγαζιά που προσφέρονται για καφέ, ποτό και φαγητό με την απίστευτη αυτή θέα, αλλά αξίζει πραγματικά να πάρεις τον χωματόδρομο που σε φέρνει ακόμα πιο κοντά, ακριβώς από πάνω τους, στο χείλος του γκρεμού, σαν στην άκρη του κόσμου… Ένα τοπίο εξωπραγματικό, με το απέραντο γαλάζιο να ξεδιπλώνεται εμπρός σου, να χύνεται θαρρείς το μπλε του κόσμου και θες να πας και να ξαναπάς – δεν το χορταίνεις με τίποτα ένα τέτοιο τοπίο. Πίσω στην άσφαλτο, ο δρόμος καταλήγει στον φάρο του Κεριού, όπου μπορεί να απολαύσει κανείς το υπέροχο ηλιοβασίλεμα.

 

Καλούδια από σπίτι

Είναι ακόμη νωρίς κι ανηφορίζω προς το Σπήλαιο του Δαμιανού στον Αγαλά, ένα χωριό με θέα στις καταπράσινες εκτάσεις της δυτικής Ζακύνθου που σβήνουν στη θάλασσα. Πρόκειται για μια διώροφη σπηλιά, όπου σε οδηγεί ένα σύντομο κατάφυτο μονοπάτι… Η σπηλιά συνδέεται μάλιστα με μια δοξασία της περιοχής, τον καλό άρχοντα και προστάτη του χωριού Δαμιανό, που νίκησε τον δράκο Αντρονιό σε μονομαχία, υποχρεώνοντάς τον να χτίσει 12 πηγάδια, τα οποία πράγματι υπάρχουν έως σήμερα, διάσπαρτα στην περιοχή!

Σειρά έχει το Κοιλιωμένο, αγαπημένο χωριό της δυτικής Ζακύνθου, που ξεχωρίζει για τ’ αμπέλια και τους ανθρώπους του. Εδώ θα με καλωσορίσει η κυρία Ανδριανή Σούλη από τις «Μελισσιώτισσες», τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Γυναικών του χωριού. Ξεκίνησε το 2017 και συγκέντρωσε όλα τα καλούδια οικοτεχνίας που παραδοσιακά έφτιαχναν οι γυναίκες μέσα στα σπίτια τους: τυράκια, λικέρ, γλυκά και μαρμελάδες από φρούτα δικά τους, μέλι, αρωματικά λάδια, κάπαρη, τουρσιά και «αφράλα» (ανθός αλατιού), πελτέ αγκινάρας, αρτοσκευάσματα, βότανα, σαπούνια και κοσμήματα, η λίστα πραγματικά μοιάζει ατελείωτη… Τη συνέχεια θα σας την πω αργότερα, μια που το Κοιλιωμένο δε τελειώνει εδώ, για την ώρα όμως, θα ανηφορίσω ως τον Άγιο Λέοντα, αναζητώντας το περίφημο «Ζακυνθινό» τυρί της οικογένειας Μπάστα. Η απίθανη κυρία Γιώτα Μπάστα με υποδέχεται με θέρμη στο οικογενειακό τυροκομείο. Λειτουργεί εδώ και 17 χρόνια μέσα σε μια κατάφυτη έκταση με ξύλινα παγκάκια, κάτω από τη σκιά των πανύψηλων δέντρων και είναι επισκέψιμο. Ένα επεξηγηματικό βίντεο στην ωραία βεράντα με τις χελιδονοφωλιές, σε μυεί στα μυστικά του ντόπιου τυριού κι ακολουθεί ξενάγηση στις εγκαταστάσεις και τη διαδικασία της τυροκόμησης, καταλήγοντας στο πωλητήριο να δοκιμάζεις το λαδοτύρι και την ντόπια λαδογραβιέρα (γραβιέρα που διατηρούταν παραδοσιακά μέσα στο λάδι), την κλασική γραβιέρα και την πρέντζα, ένα ξινό κι ελαφρύ αλοιφωτό τυρί από γίδινο γάλα, που μοιάζει με κατίκι ή τσαλαφούτι. Αεικίνητη η κυρία Γιώτα εμπλέκεται σε όλες τις διαδικασίες, από την παραγωγή έως την πώληση – είναι αυτό που λέμε «one woman show». Θα με κεράσει ένα κρασάκι συνοδεία πρέντζας και θα κάτσουμε να πούμε δυο κουβέντες στη δροσιά του απομεσήμερου. Στο βάθος ζακυνθινές καντάδες, ηρεμία, απόλαυση, νοστιμιά. «Ποιά είναι η αγαπημένη σας παραλία;» ρωτώ. «Το Πόρτο Ρόξα, εδώ από κάτω», θα μου πει, πάω πρωι πρωί και κάνω τη βουτιά μου, κατά τις εφτά…»

Για εκεί θα κινήσω κι εγώ μαζί με ένα κομμάτι λαδογραβιέρα πεσκέσι για κολατσιό. Θα το βρω πέρα από τις κατηφοριές με τις στριφογυριστές στροφές, μια αχανής ακτή, να δέρνεται από το κύμα και τον άνεμο. Οι δυτικές ακτές της Ζακύνθου είναι άγριες, απόκρημνες και ζόρικες στην πρόσβαση, με πολλές κλειστές στροφές που καταλήγουν σε βράχια και κλειστούς όρμους που μοιάζουν με φιόρδ, θυμίζοντας τοπία της Μήλου, αλλά κι ορμητήρια πειρατών. Γεμάτες με σπηλιές, προσφέρονται για εξερεύνηση με απευθείας βουτιές κολυμπώντας στα βαθιά γαλαζοπράσινα, καθάρια νερά τους… Το Πόρτο Λιμνιώνα είναι το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα του ιδιαίτερου αυτού τοπίου κι ακολουθεί το Πόρτο Βρώμη βορειότερα, με την εντυπωσιακή φυσική καμάρα που σχηματίζεται εντός του βράχου και προσφέρεται για βουτιές από ψηλά.

«Εδώ το καλό ηλιοβασίλεμα», συλλογιέμαι καθώς περιπλανιέμαι στα ταβερνάκια στο Καμπί στα δυτικά, ένας ακόμη φυσικός όρμος με απίθανη θέα απευθείας στη Δύση, κάτω από τον πελώριο λευκό σταυρό που στήθηκε προς μνήμη της ναζιστικής θηριωδίας. «The very best sunset», πληροφορεί ένα ακόμη από τα πάμπολλα βέλη που σε οδηγούν στις ταβέρνες που έχουν στηθεί τριγύρω, επάνω στο χείλος του γκρεμού, προσφέροντας ανεπανάληπτη θέα στη Δύση κι εγώ χαμογελώ. Ναι, απ’ όπου και να το δεις, αυτό το ηλιοβασίλεμα είναι σκέτη μαγεία και ρομάντζο, ενώ εδώ θα δοκιμάσεις και τη ντόπια σπεσιαλιτέ του τόπου που δεν είναι από το κουνελάκι στιφάδο που σερβίρεται με μακαρόνια ή πατατούλες.

Όμως εμείς θα πάμε αλλού. Που; Πίσω στο Κοιλιωμένο και την ταβέρνα «Αμπελώστρατες», που είναι αυτό ακριβώς που λέει το όνομά της: οι στράτες με τους αμπελώνες. Ένα μεζεδοπωλείο που δημιουργήθηκε με κέφι, μεράκι και αγάπη για τη μουσική και τη ζωή, το καλό κρασί και τη φύση. Μέσα στα απέραντα αμπελοχώραφα θα φας καλά, θα πιεις καλά και θα απολαύσεις βραδιές με ζωντανή μουσική, προς... πόσιν και συμμόρφωση. Εδώ συναντήσαμε και τον κυρ’ Αντώνη, ιδιοκτήτη και μοινοπαραγωγό από τις ντόπιες Ζακυνθινές ποικιλίες, με ονόματα όπως Φιλέρι και Κορίθι, Ασπρούδες, Μυγδάλι, Μοσχατέλλα, Βιολεντό, Κουτσουμπέλι, Λαγόρθι, Κατσακούλιας, Σκυλοπνίχτης κ.ά. «Έχω και άλογα, πάμε μια βόλτα;» θα μου πει ο κυρ’ Αντώνης, που του αρέσκεται να χαριτολογεί και να μετουσιώνει τα πάντα σε γραφή: ποίηση, καντάδες, θεατρικά, αλλά και «Ομιλίες» (παραδοσιακό λαϊκό θέατρο με δεκαπεντασύλλαβους στίχους, που ομοιοκαταληκτούν ανά δίστιχα, και ύφος λαϊκότροπο στην καθομιλουμένη της υπαίθρου), γράφει μέχρι και ραπ, «Θες να σου πω ένα;» Ξεκινά να ραπάρει κανονικότατα, έχουμε πεθάνει στο γέλιο, η τρέλα δεν πάει στα βουνά, σκέφτομαι, πάει καλύτερα στα νησιά, με τη Ζάκυνθο, βεβαίως, να πρωτοστατεί και μορφές, αλλά και βραδιές όπως αυτές, να σου μένουν αξέχαστες.

Δεν γίνεται να μην μπεις μέσα στον μεγαλόπρεπο Άγιο Διονύσιο, αλλά και στο βενετσιάνικο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου του Μώλου, η πρώτη που χτίστηκε στον αιγιαλό περί το 1560. Φιλοξενεί στο εσωτερικό της σπάνια κειμήλια, όπως αυτό της Παναγιάς του Πάθους, έργο Ιταλού ζωγράφου, που την απεικονίζει όπως δεν την έχετε ξαναδεί.

Ρότα προς τον Βορρά

Ρότα προς τον Βορρά, αυτήν την φορά από Ανατολή προς Δύση, σαν να αγκαλιάζεις το πιο όμορφο και παρθένο κομμάτι του τόπου. Με αφετηρία το Τσιλιβί, περνώ τις Αλυκές και την ομώνυμη παραλία με το λευκό βοτσαλάκι. «Σ εμνή και ταπεινή» θα σκεφτεί κανείς, εμπρός στις φημισμένες του νησιού, όμως εδώ θα βρεις ησυχία και ατμόσφαιρα οικογενειακή, μακριά από τις τουριστικές ορδές. Από εκεί θα οδηγηθώ στα Ξύγκια και το Πελαγάκι, δυο πανέμορφους γαλαζοπράσινους αμμουδερούς κολπίσκους, η μια μάλιστα είναι διπλή παραλία, ενώ στα Ξύγκια αναδύονται και ιαματικά νερά – εξ ου και η μυρωδιά από θειάφι. Η πρόσβαση σε αυτές απαιτεί κατάβαση από ένα μικρό μονοπάτι ή/και περπάτημα μέσα από τα βραχάκια και παρότι μικρές, είναι χάρμα οφθαλμών, δεν μπορώ όμως να φανταστώ τι θα γίνεται εδώ το κατακαλόκαιρο…

Θα προσπεράσω τον Μακρύ Γιαλό και θα πάω γρήγορα ως το λιμανάκι του Αγίου Νικόλα, πιστή στο ραντεβού μου με τα παιδιά της Blue Escape Trips για μια ιδιωτική βόλτα στις γαλάζιες σπηλιές, τον Φάρο στο Σκινάρι (που μπορείς να προσεγγίσεις και οδικώς, αλλά και να κατέβεις για μια βουτιά από τα βράχια μέσα από ειδικά διαμορφωμένες σκάλες!) Για τη βάρκα δεν χρειάζεται απαραίτητα δίπλωμα, ωστόσο αν το επιθυμείς μπορείς να έχεις συνοδό σου κάποιον καπετάνιο. Ο Στέφανος, ο Ιάσωνας, ο Αλέξανδρος και όλα τα παιδιά της ομάδας είναι καταπληκτικά, αγαπούν απίστευτα αυτό που κάνουν και το μόνο σίγουρο πως θα περάσεις τέλεια μαζί τους! Τελικός μας προορισμός, βεβαίως, το φημισμένο Ναυάγιο – τα λόγια είναι περιττά, ναι είναι τόσο όμορφο όσο στις φωτογραφίες, η ιστορία του πάνω κάτω γνωστή, το κουφάρι του πλοίου «Παναγιώτης» με το παράνομο φορτίο έχει πια απομείνει μισό, όλο και το τρώει η αλμύρα κι ο άνεμος, ενώ δυστυχώς την παραλία θαυμάζουμε πια μόνο από μακριά, καθώς λόγω του κίνδυνου των κατολισθήσεων απαγορεύεται η πρόσβαση σε αυτήν, τόσο δια ξηράς όσο και δια θαλάσσης. Έχει παρ’ όλ’ αυτά μια χαρά πανέμορφους κι ιδιωτικούς κολπίσκους να κάνεις τη βουτιά σου σε όλη τη διαδρομή ως το Ναυάγιο κι εγώ θα ξανάρθω στο Βορρά για να το δω και από τη στεριά και το ειδικά διαμορφωμένο σημείο θέασης, αλλά και για να εξαντλήσω όλα τα αξιοθέατα της βορειοδυτικής πλευράς, την πιο παρθένα έκταση του νησιού. Η βλάστηση εδώ είναι τόσο πυκνή που τα σημάδια της πυρκαγιάς του 2017 δεν είναι καν εμφανή – το λένε μέχρι και οι ντόπιοι. Η ενέργεια του μέρους είναι απίστευτη. Τη διαμορφώνουν οι διαδρομές, το τοπίο, τα χρώματα του δειλινού και φυσικά οι άνθρωποι που συναντάς στον δρόμο σου.

Μετά το σημείο θέασης του Ναυαγίου στα Βορειοδυτικά, θα ανάψεις οπωσδήποτε ένα κερί στη μονή Αναφωνήτριας. Αξίζει να ‘ρθεις ως εδώ, τόσο για τη εξαιρετική τοποθεσία που γαληνεύει την ψυχή, όσο και για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και την ιστορική της αξία. Χτίστηκε το 1534, διαθέτει ένα πύργο στο εσωτερικό της, εδώ ασκήτεψε ο Άγιος Διονύσιος, πολιούχος του νησιού, ενώ φιλοξενεί και τη βυζαντινή εικόνα της Παναγιάς που ήρθε από την αλωμένη Κωνσταντινούπολη το 1453. Αξίζει επίσης μια επίσκεψη και στη γειτονική Μονή του Αγίου Γεωργίου Κρημνών, μια μονή επίσης αμυντικού χαρακτήρα κι ένα αληθινό ησυχαστήριο, με τα βιτρό να χρωματίζουν απίθανα το εσωτερικό του ναού.

Μια ακόμη μοναδική εμπειρία, είναι κι αυτή που προσφέρει το Askos Stone Park στις Βολίμες, ένα περιηγητικό πάρκο όπου ζουν γεράκια, πτηνά, αμφίβια και όλων των ειδών τα αυτόχθονα ζώα, πλάι σε 200.000 περίπου αυτοφυή φυτά! Το πάρκο πλέον φιλοξενεί ζώα κι από άλλα μέρη του πλανήτη, τα οποία ζουν ελεύθερα μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον. Κορυφαία εμπειρία είναι τα ελάφια «πλατώνια», που αποτελούν προστατευόμενο είδος (καθώς είναι προς εξαφάνιση) κι εδώ είναι απόλυτα ασφαλή αλλά και εξοικειωμένα με την ανθρώπινη παρουσία, οπότε μπορείς να τα ταΐσεις, να τα αγγίξεις, να τα χαϊδέψεις, σχεδόν να «χορέψεις» μαζί τους σε μια άκρως συγκινητική εμπειρία που σε γεμίζει χαρά.

Η κυρία Φωτεινή με τον σύζυγό της στις Βολίμες, θα μου ανοίξουν την πόρτα του αγροτόσπιτού τους για να μου προσφέρουν φαγητό: ψωμί με λάδι και ρίγανη του βουνού, ντομάτα αλατισμένη με «αφράλα» και φετούλα. «Γεύμα για βασιλιάδες», θα μου πει και θα ‘χει δίκιο, κι εγώ βρίσκομαι να απολαμβάνω γεμάτη συγκίνηση την Ελλάδα αυτή, που υπάρχει και ζει ακόμη μέσα μας, σε μέρη παρθένα, σαν κι αυτά.

Η Φλωρεντία της Ελλάδας

«Με τόσο πολιτισμό, η Ζάκυνθος θα μπορούσε να προσφέρει έναν τουρισμό τύπου Φλωρεντίας», θα μου πει από την πρώτη μέρα ο Διονύσης Μάργαρης από την Αutoprime rentals στο Τσιλιβί. Ένα νέο και καλλιεργημένο παιδί που θέλει το καλύτερο για το νησί του, έναν τουριστικό προϊόν με γνώμονα την ποιότητα, τον πολιτισμό και τον σεβασμό στην ιστορία του τόπου και το περιβάλλον. Όπως θα έπρεπε να είναι παντού. Με την προτροπή του θα επισκεφθώ το «Calllinico», έναν ακόμη μουσειακό χώρο αφιερωμένο στο κρασί, και, φυσικά, οινοποιείο που παράγει κρασιά από τον Ζακυνθινό πολυποίκιλο αμπελώνα από το 1918! Πρόκειται για έναν πανέμορφα διαμορφωμένο χώρο, που βρίσκεται στο Καλλιπάδο, λίγο έξω από το Τσιλιβί, και για μια ξενάγηση μοναδική, που τελειώνει με οινογευσία. Ξεχώρισα το Veradea, ένα κρασί που παράγεται από τις ποικιλίες Σκιαδόπουλο, Ρομπόλα και Παύλος κι είναι αφιερωμένο στους θεούς! Το οινοποιείο καταστράφηκε με τον σεισμό του 1953 και ξαναχτίστηκε ως μουσειακός χώρος με τα πρώτα εκείνα μηχανήματα.

Το ίδιο και ολόκληρη η πόλη της Ζακύνθου… Ο καταστροφικός εκείνος σεισμός αποτελεί, βέβαια, σημείο αναφοράς για όλους τους κατοίκους, αφού η ορμή του ήταν τέτοια, που μόνο δύο κτίρια άντεξαν σε ολόκληρη τη Χώρα, η Εθνική τράπεζα και ο Άγιος Διονύσης (και τα δύο είχαν χτιστεί μεταπολεμικά κι ήταν αντισεισμικά). Κι όμως, δεν έχεις καθόλου την αίσθηση πως περπατάς σε μια καινούρια πόλη! Κι αυτό είναι κάτι το φοβερό. Όλοι φρόντισαν να χτίσουν τα πάντα όπως ακριβώς ήταν και πριν, χρησιμοποιώντας τους ίδιους τεχνίτες και τα ίδια υλικά! Μια πόλη που ξαναγεννήθηκε μέσα από τα ίδια της τα συντρίμμια, με τόση φροντίδα και αγάπη που μοιάζει να μη συνέβη στη χώρα μας… Όταν θέλουμε, μπορούμε, σκέφτομαι, καθώς περιδιαβαίνω τα αξιοθέατα της πολύχρωμης αυτής πόλης με τη βενετσιάνικη αύρα, όπου όλα είναι εξαιρετικά προσεγμένα. Τα πάντα λάμπουν από καθαριότητα κι αν τους λείπει η πατίνα του χρόνου, την ίδια στιγμή αυτήν την αισθάνεσαι σε κάθε σου βήμα… 

Θα ανηφορίσω ως το πευκόφυτο Ενετικό Κάστρο της Μπόχαλης με την πανέμορφη, πανοραμική θέα στο λιμάνι, θα περπατήσω στον κατάφυτο λόφο του Στράνη όπου ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε, καθώς λέγεται, τον Εθνικό μας ύμνο, ενώ καιγόταν το Μεσολόγγι κι η θέα από τις φλόγες έφτανε ως εδώ…σαν «φως που πατάει χαρούμενα τον Άδη και τον χάρο…» Στην Πλατεία Αγίου Μάρκου, θα επισκεφθώ το Μουσείο Σολωμού, Κάλβου και Επιφανών Ζακυνθινών που βρίσκεται δίπλα στον καθολικό ναό του Αγίου Μάρκου. Ανάμεσά τους βρίσκεται και το Μαυσωλείο με τα οστά του εθνικού μας ποιητή. Στην οδό Γαϊτα βρίσκεται ακόμη ένα μουσείο, αυτό του Γρηγορίου Ξενόπουλου, μέσα στο σπίτι όπου μεγάλωσε, ενώ πρόσφατα εγκαινιάστηκε και το μουσείο του ποιητή Ούγκω Φώσκολο, στο ιστορικό σπίτι του, επί της οδού που φέρει το όνομά του. Με ιταλική καταγωγή από τον πατέρα του, έγραψε στα ιταλικά, είχε όμως στην καρδιά του την Ελλάδα κι αποτέλεσε έναν από τους πιο επιφανείς λόγιους του νησιού...

Δεν γίνεται να μην μπεις μέσα στον μεγαλόπρεπο Άγιο Διονύσιο, αλλά και στο βενετσιάνικο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου του Μώλου, η πρώτη που χτίστηκε στον αιγιαλό περί το 1560. Φιλοξενεί στο εσωτερικό της σπάνια κειμήλια, όπως αυτό της Παναγιάς του Πάθους (Mater-Dolorosa), έργο Ιταλού ζωγράφου, που την απεικονίζει όπως δεν την έχετε ξαναδεί. Παντού στη Ζάκυνθο κάτι καινούριο θα δεις, κάτι ενδιαφέρον θα μάθεις, κάτι θα σε συγκινήσει. Τα ερεθίσματα είναι αναρίθμητα και δεν χωράν μέσα σε λίγες σελίδες. Και πέρα από όλον αυτόν τον πλούτο και την ομορφιά, αυτό που σίγουρα δεν χωρά είναι οι ομορφιά των ανθρώπων της, η διάθεσή τους για σύνδεση και επικοινωνία. Μπορεί μια βδομάδα να μη φτάνει να δεις τα πάντα στο νησί, είναι όμως υπεραρκετή για να κάνεις τόσους φίλους, ώστε  σύντομα να επιστρέψεις και πάλι.

Προτάσεις

info's

Ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου, τον καλό φίλο και συνεργάτη Νίκο Υφαντή, τον Αλέξη Αβντία και την κόρη του Χριστίνα για την εξαιρετική διαμονή στο OLA Exclusive Residence στο Πλάνος του Τσιλιβί. Ένα καινούριο μικρό ξενοδοχείο, μοναδικής αρχιτεκτονικής κι αισθητικής, μια ανάσα από την παραλία, που διαθέτει πισίνα, αναπαυτικά στρώματα και άπλετη ησυχία. Τηλ.: 28311 02796, www.facebook.com/olaexclusiveresidence, www.thinkvilla.gr. 

Επίσης, χίλια ευχαριστώ, στo εστιατόριο Bardi - Meet the meat, στο Πλάνος του Τσιλιβί και τους ανθρώπους του. Είναι το μοναδικό εστιατόριο που παραμένει ανοιχτό και τον χειμώνα σε όλη την περιοχή και διόλου παράξενο, το επιλέγουν μέχρι και οι εργαζόμενοι του νησιού. Το σέρβις, η ζεστασιά και ευγένεια όλου του προσωπικού απλά δεν υπάρχουν. Ο επαγγελματισμός στο μεγαλείο του. Φαγητό πεντακάθαρο, φρέσκο, και πιο νόστιμο ακόμη κι απ’ το σπιτικό. Πέρα από τα εξαιρετικά ψητά του Νίκου, το μενού που επιμελείται η ανεπανάληπτη Μαρία, ανανεώνεται καθημερινά κι ό,τι κι αν δοκίμασα ήταν απλά θεϊκό και σε πολύ προσιτές τιμές. Τηλ.: 69877 55633, www.facebook.com/bardimeetthemeat. 

Για ενοικίαση σκάφους με τα παιδιά της Blue Escape Trips στον Άγιο Νικόλαο, τηλ.: 6987 206014, 6907 537745, https://blueescapetrips.com. 

Τέλος, ευχαριστώ από καρδιάς τον κύριο Σπύρο Μάργαρη και τον γιο του Διονύση από την Autoprime car rentals. Είναι από τις πρώτες εταιρίες ενοικιάσεων αυτοκινήτων στο νησί και κοιτούν πρώτα τον άνθρωπο, όπως χαρακτηριστικά μου είπαν, καθώς τους ενδιαφέρει να χτίζουν σχέσεις με τους πελάτες. Γι’ αυτό και δεν ζητούν πιστωτικές κάρτες για… παν ενδεχόμενο, όπως όλες οι άλλες εταιρίες. Στη Ζάκυνθο οδηγείτε, ωστόσο, πολύ προσεκτικά. Τηλ.: 26951 00588, www.autoprimecarrentals.com 

Θα το βρείτε στο

τεύχος 141

Στο ίδιο τεύχος