Ιερά Οδός

Ο δρόμος για την Ελευσίνα

«Γιατί ανάμεσα στους εξαίρετους και πράγματι θεϊκούς θεσμούς που η Αθήνα σας έχει γεννήσει και φέρει στην ανθρωπότητα, καμία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καλύτερη από αυτά τα Μυστήρια. Γιατί μέσω αυτών αποβάλαμε τον βάρβαρο και άγριο τρόπο ζωής και μορφωθήκαμε και εκπολιτιστήκαμε. Και “μύησις” καθώς αποκαλείται, πράγματι μάθαμε τις απαρχές της ζωής και αποκτήσαμε τη δύναμη όχι μόνο να ζούμε ευτυχισμένοι, αλλά και να πεθαίνουμε με μια καλύτερη ελπίδα.» Κικέρων.

Σάββατο πρωί στην οδό Ερµού έξω από τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραµεικού. Το «κάλλιστον προάστειον» της Αθήνας ήταν ένας από τους µεγαλύτερους δήµους στις παρυφές της αρχαίας πόλης. Εκεί, όπου οι κεραµίστες έδιναν µορφή στα περίφηµα αττικά αγγεία τους, ανάµεσα στο σπουδαιότερο νεκροταφείο των Αθηνών και τον Ηριδανό, στον οποίο οφειλόταν το αργιλώδες έδαφος της περιοχής. Ένα µικροσκοπικό ρυάκι αναβλύζει επίµονα θυµίζοντας ό,τι απέµεινε από τον θαµµένο ποταµό της Αθήνας, έναν από τους 300 υπόγειους χείµαρρους της πόλης (!). Της πόλης οπου αναπνέουµε, ερωτευόµαστε, διαδηλώνουµε, δηµιουργούµε και ελάχιστα γνωρίζουµε γι’ αυτήν...

Έναν µύθο θα σας πω

Από µακριά αγναντεύουµε την Ιερά Πύλη, µια από τις κύριες εισόδους της αρχαίας Αθήνας απ’ όπου ξεκινούσε η ποµπή των Ελευσινίων. Ήταν ένα από τα µεγαλύτερα τελετουργικά του αρχαίου κόσµου, που σκοπό είχαν να µυήσουν τους συµµετέχοντες στα άρρητα του µεγαλύτερου «µυστήριου» τη ζωής, τον θάνατο. Μια τελετουργία αποκαλυπτική και λυτρωτική, µέρος της οποίας ήταν τα (σεπτά) όργια προς τιµήν της θεάς ∆ήµητρας (∆ηούς), της γης-µητέρας που δίδαξε στην ανθρωπότητα την καλλιέργεια του σίτου: «Είµαι η ∆ήµητρα, χαρά θνητών και θεών. Το παιδί αυτό (σ.σ. ∆ηµοφώντας) θα το καθιστούσα άτρωτο από τα γηρατειά, µα τώρα είναι αδύνατον να λυτρωθεί από τον θάνατο. Η πολλή αγάπη σου εκµηδένισε ό,τι είχα κάνει. Ο γιος σου θα µείνει θνητός. Αλλά πρώτος απ’ όλους τους ανθρώπους θα σπείρει, και τα στάχια που θα θερίσει θα είναι η αµοιβή των κόπων του» διηγείται, µέσω του Λατίνου ποιητή Οβίδιου, ένας από τους πιο αρχέγονους µύθους της ανθρωπότητας. ∆ιαβάζοντάς τον νιώθεις το µυαλό σου να ξεκουράζεται. Ήταν ίσως ο τρόπος των ανθρώπων εκείνων να συµπυκνώνουν µε απλότητα στον λόγο τους την ουσία των πραγµάτων. Έπειτα, κατά τον Οµηρικό ύµνο, παραγγέλνει στον συνετό άρχοντα της Ελευσίνας, Κελεό «να χτίσει ο λαός ναό ευρύχωρο και βωµό, διότι εγώ η ίδια θα διδάξω τα µυστήριά µου για να επιτελείτε τελετουργίες και να ευφραίνεται το πνεύµα µου…»

Ελευσίνας µύησις

Μέχρι 30.000 άτοµα υπολογίζεται ότι συµµετείχαν στην ποµπή των 22 χλµ. κατά µήκος της Ιεράς Οδού, του δρόµου που οδηγούσε στην Ελευσίνα. Σπαρµένος µε τις «ιερές µορίες» του γειτονικού Ελαιώνα, όσο αποµακρυνόταν από την πόλη γινόταν ένα απέραντο επίµηκες νεκροταφείο των φτωχών… Την πέµπτη µέρα κατά το σούρουπο ξεκινούσε η ποµπή των Μεγάλων Ελευσινίων, τα οποία διαρκούσαν εννέα µέρες, όσες και η περιπλάνηση της ∆ήµητρας προς αναζήτηση της Περσεφόνης, της µυστηριακής «Κόρης». Ξεκινούσαν την 15η  Βοηδροµιώνος, του όγδοου δηλαδή από τους 13 µήνες του Αττικού ηµερολογίου, που αντιστοιχούσε στα µέσα Αυγούστου µε µέσα Σεπτέµβρη. Ήταν µια κορυφαία θρησκευτική γιορτή, όπου πλήθη συνέρρεαν από όλα τα σηµεία του τότε γνωστού κόσµου. Τα Ελευσίνια ενέπνεαν µεγάλο σεβασµό µέχρι και στους βαρβάρους, ενώ κατά τη διάρκειά τους απαγορεύονταν οι κατασχέσεις, οι φυλακίσεις και παυόταν κάθε εχθροπραξία. Η συµµετοχή σε αυτά θεωρούταν τιµή κι όλοι –άνδρες, γυναίκες, δούλοι, ακόµη και βάρβαροι–, είχαν τη δυνατότητα να µυηθούν αρκεί να µιλούσαν άπταιστα ελληνικά. Αποκλείονταν οι «τας χείρας µη καθαροί», δηλαδή οι εγκληµατίες και οι ιερόσυλοι ασχέτως αξιώµατος. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα του αυτοκράτορα Νέρωνα, ο οποίος αποκλείστηκε από τα µυστήρια. Οι ποινές ήταν τόσο αυστηρές που κανείς δεν τολµούσε να το διακινδυνέψει… Κατά τον µήνα Ανθεστηρίωνα (Φεβρουάριο – Μάρτιο) κάθε έτους πραγµατοποιούταν τα Μικρά Ελευσίνια, που σκοπό είχαν την προετοιµασία των υποψήφιων µυστών. Σύµφωνα µε την παράδοση πρωτοξεκίνησαν µε επιθυµία του Ηρακλή, προκειµένου αυτός να µπορέσει να παρευρεθεί στις γιορτές της Ελευσίνας, και τελούνταν στον Ναό της ∆ήµητρας στην Άγρα (προάστιο των Αθηνών). Τόσο τα Μικρά όσο και τα Μεγάλα Ελευσίνια συνέπιπταν αντίστοιχα µε την εαρινή και τη χειµερινή ισηµερία φανερώνοντας τη διττή τους σηµασία, που συνδέεται παράλληλα µε τον κύκλο της σποράς, τον θάνατο και την αναζωογόνηση της γης. Στη µεγαλόπρεπη ποµπή πρωτοστατούσαν παλαιότεροι µύστες, οι οποίοι στις µυστικές του κίστες (καλάθια) µετέφεραν τα ιερά αντικείµενα της θεάς από το «εν άστει Ελευσίνιο» κάτω από την Ακρόπολη, µαζί και το άγαλµα του Ιάκχου, «το άστρο λαµπρό» των µυστηρίων που οδηγούσε συµβολικά την ποµπή. Γιος της ∆ήµητρας, ο Ίακχος ταυτίζεται µε τον απελευθερωτή Βάκχο (γιο της ∆ηούς και του ∆ιός, αδερφό ή σύζυγο της Περσεφόνης) που ήταν ταυτόσηµος του ∆ιονύσου. Με ύµνους, παιάνες και χορούς, το πλήθος µυρτοστεφανωµένο ακολουθούσε την ποµπή. Μαζί του µετέφερε υγρές προσφορές (νερό, µέλι, γάλα και κρασί) αλλά και γουρουνάκια προς θυσία στους διάσπαρτους βωµούς και τους αρχαίους ναούς. Στο αίµα των νεαρών χοίρων απέδιδαν καθαρτήρια δύναµη, η οποία έπαιρνε το βάρος των ανθρώπινων αδυναµιών.

Η χαµένη λεωφόρος

Το χωµάτινο αρχαίο µονοπάτι σκιάζεται από την πολύβουη λεωφόρο. –Από πού αναπνέει αυτή η πόλη; Τι αφήσαµε ανέπαφο; Τι έχει να µας αποκαλύψει; αναρωτιέµαι στη διαδροµή, σ’ αυτό το διαφορετικό ταξίδι από την Αθήνα στην Ελευσίνα. Στο Χαϊδάρι, στη θέση που σήµερα βρίσκεται η θρυλική Μονή ∆αφνίου, υπήρχε ιερό του ∆αφνίου Απόλλωνα, µια από τις σηµαντικότερες στάσεις της ελευσίνιας ποµπής. Ένας κίονας ιωνικού ρυθµού χρησιµοποιήθηκε για να στηρίξει το καθολικό της µονής, ενώ τρεις ακόµη αφαιρέθηκαν από τον Έλγιν και βρίσκονται σήµερα στο Βρετανικό µουσείο. Εκτός του Απόλλωνα και της Αθηνάς, κατά τον Παυσανία υπήρχαν εδώ αγάλµατα της ∆ήµητρας και της Περσεφόνης, γεγονός που υπονοεί έναν τεράστιο σε µέγεθος ναό, ο οποίος καταστράφηκε από τους Βησιγότθους περί το 395 µ.Χ. Οχυρωµένη µε το φράγκικο τείχος του 12ου-13ου αιώνα, η εντυπωσιακής αρχιτεκτονικής Μονή φιλοξενεί στο εσωτερικό της εξαιρετικής τέχνης βυζαντινά ψηφιδωτά και αποτελεί µνηµείο παγκόσµιας κληρονοµιάς της UNESCO.

Λίγο πιο κάτω, στην Αφαία Σκαραµαγκά, το υπαίθριο ιερό της Αφροδίτης κρύβεται καλά από τα µάτια των διερχόµενων οδηγών. Είναι ένας λαξευµένος βράχος µε κόγχες, όπου οι πιστοί εναπόθεταν τα αφιερώµατά τους στη θεά του Έρωτα, που στον µύθο συνδέεται µε την ανθρώπινη αδυναµία.  «Η Περσεφόνη λησµόνησε τις συµβουλές της µητέρας της να µη παρασυρθεί από τη γοητεία του Έρωτα και να µη δρέψει τα γήινα άνθη. Ανίσχυρη ενώπιον του παρασύρθηκε κι έκοψε έναν ωραιότατο νάρκισσο, που φύτρωσε όταν αυτός χτύπησε µε το τόξο του στη γη. Τότε, κεραυνός έπεσε, η γη άνοιξε, κι ο Πλούτωνας την άρπαξε µε το χρυσό του άρµα µεταφέροντάς τη στο βασίλειο του Άδη...» Μαρµάρινα περιστέρια, αγαλµατίδια του Έρωτα και της Αφροδίτης αλλά και πλάκες µε ανάγλυφες απεικονίσεις έχουν βρεθεί στον περιφραγµένο χώρο µε τον βωµό που στέκει ως σήµερα. Περίπου 12.000 ∆ωδεκαθεϊστές υπολογίζεται πως υπάρχουν στις µέρες µας παγκοσµίως, κι αφήνουν ακόµη τα αναθήµατά τους στη θεά… Λίγα µέτρα πιο πέρα, σφηνωµένο κάτω από τη θεόρατη τσιµεντογέφυρα του Κηφισού στέκει ακόµη το τετράτοξο γεφύρι του 2ου αιώνα µ.Χ., όπου οι παριστάµενοι αντάλλασσαν µεταξύ τους καυστικά αστεία «να τα πάρει το ποτάµι…» Ήταν οι λεγόµενοι «γεφυρισµοί», µέρος και αυτοί της διαδικασίας της κάθαρσης –να τα πουν, να τα βγάλουν από µέσα τους, να µην κρατούν κακίες κι απωθηµένα. Λέγεται µάλιστα, πως από εδώ προέκυψε και η έκφραση «του έσυρε τα εξ αµάξης». Επειδή της ποµπής προΐσταντο οι πλούσιοι, οι οποίοι αντί να περπατούν διένυαν την απόσταση ξεκούραστοι επάνω στις άµαξές τους, πιστοί µε καλυµµένο το πρόσωπο κρύβονταν κάτω από τούτες τις καµάρες και τους εξαπέλυαν ύβρεις και κουτσοµπολιά… ∆ίπλα στην ακτή Σκαραµαγκά, στην µπαζωµένη σηµερινή λίµνη Κουµουνδούρου, η ποµπή σταµατούσε και οι επίσηµοι έδεναν για καλή τύχη στο δεξί χέρι και το αριστερό πόδι κάθε µυηµένου µια κίτρινη κλωστή βαµµένη µε κρόκο. Βάλτος σήµερα, η λίµνη ήταν µια από τις δύο αρχαίες ιερές λίµνες των Ρειτών, που ήταν αφιερωµένες στη ∆ήµητρα καθώς, σύµφωνα µε τον µύθο, εκεί χάθηκε στην προσπάθειά της να βρει την Περσεφόνη. «Εννέα µέρες έψαχνε η ∆ήµητρα την Κόρη. Η Εκάτη την είχε δει µα την οδήγησε στον Ήλιο, τον µόνο ικανό να γνωρίζει την αλήθεια. Συντετριµµένη για την αρπαγή της Περσεφόνης εγκατέλειψε τον Όλυµπο κι άρχισε να περιπλανιέται στις πολιτείες των ανθρώπων µεταµορφωµένη σε θνητή γριά ώστε να µην την αναγνωρίζει κανείς…»

 

Στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται η θρυλική η Μονή Δαφνίου, υπήρχε ιερό του Δαφνίου Απόλλωνα, μια από τις σημαντικότερες στάσεις της ελευσίνιας πομπής.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού στις παρυφές της αρχαίας πόλης απ’ όπου ξεκινούσε η μεγαλειώδης ελευσινιακή πομπή.
Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο του 5ου π.Χ. αιώνα, όπου απεικονίζεται ο μύθος του Τριπτόλεμου.
Κρυμμένο κάτω από την τσιμεντογέφυρα του Κηφισού, το τετράτοξο Γεφύρι του 2ου μ.Χ αιώνα, όπου πραγματοποιούταν το δρώμενο των «γεφυρισμών».
Το μεταβυζαντινό εκκλησάκι της Παναγιάς Μεσοσπορίτισσας στην κορυφή του λόφου που σκεπάζει το Πλουτώνειο. Μπροστά τμήμα του Τελεστηρίου.
Προσφορές σύγχρονων Δωδεκαθεϊστών εναποτίθενται στη σχισμή του σπηλαίου, την «πόρτα» του Άδη.
Διάσπαρτα μνημεία στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας.

Ο Παυσανίας κατά την περιήγησή του στον χώρο αποφεύγει να περιγράψει το οτιδήποτε «διότι του το απαγόρευσε ένα όνειρο…».

Το στάρι, το ρόδι και η Αγέλαστος Πέτρα

Νύχτα πια, η ποµπή έφτανε στο Ελευσίνιο Ιερό που βρίσκονταν κατά τη µεριά της θάλασσας. Την υποδέχονταν τα µέλη του ιερατείου, που κατάγονταν από το γένος των Κηρύκων και των Ευµολπιδών κι ήταν απόγονοι του βασιλιά Κελεού. Ο γιγάντιος κίονας των µεγάλων προπυλαίων, κείτεται σε κοµµάτια στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. «Πόσο διαφορετικά θα ήταν αν είχε αναστηλωθεί» παραπονιέται η αρχαιολόγος µας Εύα Κουρέτα. Ήταν ακριβές αντίγραφο των προπυλαίων της Ακρόπολης των Αθηνών. Προγενέστερα ήταν τα µικρά προπύλαια που τη στέγη τους στήριζαν δύο γιγάντιες Καρυάτιδες-Κιστοφόροι. Στο µικρό Μουσείο του αρχαιολογικού χώρου θα δούµε µόνο τη µία. Η δεύτερη κλάπηκε από τον Άγγλο περιηγητή Έντουαρντ Κλαρκ και εκτίθεται στο µουσείο Fitzwilliam του Κέιµπριτζ. Βρισκόµαστε σε έναν από τους σηµαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αττικής, στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021. Τι θα αποκοµίζαµε, αν δεν είχαµε µαζί µας την Εύα; το πιθανότερο τίποτα. Τι να ξεχωρίσεις ανάµεσα σε ερείπια που µοιάζουν στοιβαγµένα αδόµητα καλύπτοντας ένα τεράστιο ιστορικό φάσµα από τα Μεσοελλαδικά ως τα Υστερορωµαϊκά χρόνια…Τα περισσότερα από τα µνηµεία που βρίσκονται στον χώρο είναι Ρωµαϊκά, πολύ µακριά από την αισθητική του λιτού και τ’ απέριττου, τη χρυσή τοµή των Κλασσικών χρόνων. Αξιόλογα δείγµατα της, εκείνης της εποχής –αγάλµατα της Κόρης, της ∆ήµητρας και του ∆ιονύσου, ανάγλυφες αναπαραστάσεις και επιγραφές, αγγεία, µαρµάρινοι πυρσοί– καθώς και ευρήµατα από το νεκροταφείο της Ελευσίνας, θα δούµε στο Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο ίδιο κτίριο από την εποχή που πρωτοχτίστηκε εν έτει 1885… Κάτω από την κορυφή του βράχου που σήµερα κοσµεί το εκκλησάκι της Μεσοσπορίτισσας, της Παναγιάς της… σποράς, βρίσκεται µια φυσική σπηλιά. Είναι το Πλουτώνειο, το µοναδικό ως σήµερα στον κόσµο Ιερό αφιερωµένο στον Άδη. Ρόδια κι άλλες προσφορές σύγχρονων ∆ωδεκαθεϊστών εναποτίθενται στη σχισµή του σπηλαίου, όπου σύµφωνα µε Ορφικούς ύµνους ήταν οι «πόρτες» του σκοτεινού θεού. Το ρόδι, σύµφωνα µε τον µύθο, συµβόλιζε τη συµφιλίωση µε τον θάνατο και για κάποιους ήταν ένα από τα ιερά αντικείµενα της θεάς. «Ο χρόνος της θλίψης της ∆ήµητρας υπήρξε σκληρός για τους ανθρώπους. Οι σπόροι δεν φύτρωναν κι η πείνα τούς απειλούσε µε απώλεια. Ο Ζευς επενέβη ζητώντας από τον Άδη να αφήσει την Κόρη να επιστρέψει στη µητέρα της. Αυτός υπάκουσε, µα για να τη δέσει µαζί του για πάντα, της έδωσε να φάει σπόρους ροδιού. Όσους σπόρους έφαγε τόσους µήνες θα βρίσκεται στον κάτω κόσµο και η γη θα µαραζώνει. Κι όταν επιστρέφει απ’ τα ερέβη θα έρχεται η άνοιξη, να καλύπτει µε τα άνθη της τη γη…» Αυτά αποφάνθηκαν οι θεοί. Κι οι σπόροι, ανάλογα το κλίµα της κάθε περιοχής, ήταν τρεις ή τέσσερις ή έξι... Πιο πέρα το Καλλίχορον (Παρθένιο) φρέαρ κι η Αγέλαστος Πέτρα κάτω απ’ την ελιά, όπου κάθισε η ∆ήµητρα, όταν τη βρήκαν οι κόρες του Κελεού. Ρωµαϊκά τρίγλυφα απεικονίζουν το στάρι και την παπαρούνα, χαρακτηριστικά σύµβολα της θεάς. «Με χυµό παπαρούνας ανακατεµένο µε γάλα υπνώτιζε τον ∆ηµοφώντα για να τον κάνει αθάνατο σκεπάζοντάς τον µε τη δύναµη του πυρρός…» Βαθιά χαραγµένες στο µάρµαρο υπάρχουν ακόµη οι αυλακιές της πύλης στην τελευταία είσοδο προς τον µυστηριακό χώρο του Τελεστηρίου. «Εκάς οι βέβηλοι» φώναζε ο Κήρυκας κι οι µη καθαρµένοι εξέρχονταν του Ναού. Μια θάλασσα από κίονες –συνολικά 42– στήριζαν το τεράστιο οικοδόµηµα, που κατασκευάστηκε από τον Περικλή, µε πρώτο αρχιτέκτονα τον Ικτίνο, και κατά τους Ρωµαϊκούς χρόνους έφτασε να χωρά 3.000 άτοµα! Στο κέντρο του ήταν το άδυτο, το µικρό δωµάτιο, όπου φυλάσσονταν µε ακραία µυστικότητα τα ιερά αντικείµενα. Σύµφωνα µε τον Foucart, µυηµένοι και υποψήφιοι κρατούσαν µαζί τους κίστες µε µυστικά γλυκίσµατα, ιερά τρόφιµα παρασκευασµένα από κριθάρι και σίτο, στα οποία αποδίδονταν «θεία χάρη». Τις προηγούµενες µέρες είχαν νηστέψει κι είχαν πιει τον κυκεώνα, ο οποίος στο όνοµα της ∆ήµητρας διανέµονταν και εντός του ναού. Πρώτη τής τον είχε προσφέρει η Ιάµβη στην προσπάθειά της να την κάνει να γελάσει, κι ήταν ένα µείγµα από νερό, αλεσµένο κριθάρι και ένα είδος µέντας, «το µόνο ποτό που δέχτηκε ποτέ θεά από χέρια θνητής…»

Στα «δρώµενα», τα «δεικνύµενα» και τα «λεγόµενα» διακρίνονταν οι τελετουργίες της µύησης που υποσχόνταν να εξασφαλίσουν στους µύστες τη σωτηρία και… τίποτ’ άλλο δεν θα µάθουµε ποτέ γι’ αυτές. Το «απαγόρευαν οι θεοί», κι όποιος µαρτυρούσε το οτιδήποτε απειλούταν µε την εσχάτη των ποινών. ∆ιαγόρας, Αλκιβιάδης και Αισχύλος δικάστηκαν και κινδύνευσαν µε την κατηγορία ότι µίλησαν δηµόσια για τα απόρρητα των µυστηρίων. Ακόµη και ο Παυσανίας, κατά την περιήγησή του στον χώρο, αποφεύγει να περιγράψει το οτιδήποτε «διότι του το απαγόρευσε ένα όνειρο…» Πολλά έχουν γραφτεί στην προσπάθεια των ερευνητών να προσεγγίσουν τα τεκταινόµενα εντός του ναού. Πηγές που ανήκουν σε χριστιανικούς συγγραφείς θεωρούνται αναξιόπιστες, καθώς δυσφηµίζουν και πολεµούν ως παγανιστικό οτιδήποτε σχετίζεται µε το αρχαίο ελληνικό πνεύµα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη του Hofmann, εφευρέτη του LSD, η οποία δηµοσιεύεται σε µελέτη του 1979. Θέλοντας να τονίσει τη λειτουργία των ψυχοδηλωτικών ουσιών ως µέσο για το «γνώθι σ’ αυτόν», θεωρεί πως το µυστικό των Ελευσινίων κρυβόταν στις διάσηµες καλλιέργειες του Ράριου πεδίου. Οι αρχαίοι ηµών πρόγονοι πιθανώς είχαν καταφέρει να αποµονώσουν από την ερισυβώδη όλυρα, έναν παρασιτικό µύκητα που αναπτύσσεται στο σιτάρι, το κριθάρι κι άλλα δηµητριακά και δεν είναι άλλο από τη γνωστή µας ήρα. Είναι ένα ισχυρό δηλητήριο και φάρµακο µε ψευδαισθησιογόνα δράση και χηµική σύσταση παρόµοια µε αυτή του LSD. Αποµονώθηκε εργαστηριακά το 1918 αποτελώντας έπειτα βασικό συστατικό πολλών φαρµάκων. Απουσία όµως ιστορικής τεκµηρίωσης τα πάντα θεωρούνται εικασίες.

Κοιµήσου Περσεφόνη

Με τον καιρό ήρθε η παρακµή και η βεβήλωση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα του Μακεδόνα κατακτητή ∆ηµήτριου, ο οποίος ήθελε να συµµετέχει εκτός εποχής στα µυστήρια, οπότε οι Αθηναίοι εξέδωσαν ψήφισµα µετονοµάζοντας τους ηµερολογιακούς µήνες (!). Ο Πλάτωνας περιγράφει µε αγανάκτηση πως οι λειτουργοί εκµεταλλεύονταν τη φήµη των µυστηρίων, πραγµατοποιώντας τελετές έναντι αµοιβής στις οικίες των πλουσίων για εξαγνισµό και εξαγορά αµαρτιών… Κατά την επιδροµή τους στην Ελλάδα, το 396 µ.Χ., οι Χριστιανοί Βησιγότθοι κατέστρεψαν το Ιερό της Ελευσίνας και φόνευσαν τον Ιλάριο, τελευταίο ιεροφάντη των µυστηρίων. Το µυστικό θάφτηκε µαζί του για πάντα – τιµούσαν τις λέξεις τους οι αρχαίοι… «Πρέπει να µάθετε να αψηφήτε τα σκότη για να χαρείτε το φως» αναφωνεί ο Ιεροφάντης στους µύστες, αναφέρει σε µαρτυρία του ο αυτοκράτορας Ιουλιανός. Κι ο µύθος υποδήλωνε ακριβώς αυτό: την κατάδυση στον κόσµο του µη-ορατού, τα βάθη του ασυνείδητου, κι έπειτα την επιστροφή στη µήτρα-µητέρα, την ένωση µε το Έν που θα φέρει τη λύτρωση, τη σωτηρία. Αυτή ακριβώς ήταν και η σηµασία της µύησης· η κατάκτηση µια καινούριας γνώσης, το πέρασµα σε µια νέα κατάσταση µέσω του ανοίγµατος των αισθήσεων και της επαφής µε τον εσωτερικό εαυτό. Έξω απ’ το µουσείο µε τα στοιβαγµένα εκθέµατα αγναντεύω από ψηλά τη γύρω µου θέα. Μια πόλη κάτω από µια πόλη, την αυλή της ακουµπά ένα άγαλµα, στο φόντο ευλογηµένη η θάλασσα και τα φουγάρα των βιοµηχανιών. Εδώ ίσως συµπυκνώνεται όλο το παράδοξο της ελληνικής πραγµατικότητας. Κωµικό µαζί και τραγικό, µε µια δόση γοητείας µες τις ακραίες του αντιθέσεις. «Πηγή πάσης βλαστήσεως και πάσης ζωής είναι ο τάφος των όντων», συµπεραίνει ο Decharme, ως απόσταγµα των Ελευσίνιων µυστηρίων που έθεσαν τις βάσεις της εσωτερικής φιλοσοφίας και της σύγχρονης ψυχολογίας. Μετά 4.000 χρόνια, η Ιερά οδός είναι συνώνυµη του τόπου, όπου ανάµεσα σε καπνούς και αλκοόλ πνίγουν το ντέρτι τους οι Νεοέλληνες. Κι εδώ που σµίγανε τα χέρια τους οι µύστες, ευλαβικά πριν µπουν στο θυσιαστήριο, τώρα πετούν αποτσίγαρα οι τουρίστες, και το καινούριο παν' να δουν διυλιστήριο. (Νίκος Γκάτσος)

Η Φεύγουσα Κόρη, το αριστουργηματικό γλυπτό του 5ου π.Χ. αιώνα.
Άγαλμα της θεάς Δήμητρας.
Ο γιγάντιος κίονας των μεγάλων προπυλαίων κείτεται σε κομμάτια στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας.
Μαρμάρινη μνημειακή δάδα από τον χώρο του Τελεστηρίου. Από την περιοδική έκθεση για τα μυστήρια της Ελευσίνας που πραγματοποιήθηκε το 2018 στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Το υπαίθριο ιερό της Αφροδίτης στον οικισμό του Αγίου Αντωνίου.
Σύμβολο γονιμότητας, το γουρουνάκι ήταν χαρακτηριστικό και στη λατρεία της Δήμητρας.

Βαθιά χαραγμένες στο μάρμαρο υπάρχουν ακόμη οι αυλακιές της πύλης στην τελευταία είσοδο προς τον μυστηριακό χώρο του Τελεστηρίου.

Προτάσεις

info's

Ευχαριστούµε την κ. Ιωάννα Γάλλου διευθύντρια της ΚΕ∆ΡΟΣ Travel και τη ξεναγό µας, αρχαιολόγο κ. Εύα Κουρέτα. Η ΚΕ∆ΡΟΣ είναι µια καινοτόµος εταιρία στον χώρο του ταξιδιού που πραγµατοποιεί πρωτότυπες θεµατικές ξεναγήσεις στην Αθήνα, τον Πειραιά, το Λαύριο και την υπόλοιπη Αττική, συστήνοντάς µας µε άγνωστες πτυχές των προορισµών. Μουσεία και αρχαιολογικοί τόποι εντός, αλλά και εκτός Αττικής, µάς ανοίγονται µε διαφορετική µατιά. Η συγκεκριµένη ξενάγηση: Ελευσίνας µύησις – Το στάρι, το ρόδι και η Αγέλαστος Πέτρα, θα πραγµατοποιηθεί ξανά στις 17 Μαρτίου 2019.

Αναλυτικό πρόγραµµα: www.kedrostravel.com και www.facebook.com/kedrostraveling.

Περισσότερες πληροφορίες, τηλ: 210 9944909, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..

Θα το βρείτε στο

τεύχος 120

0
Shares

Σας αρέσει το site μας?

Ακολουθήστε μας στα social και δεν θα το μετανιώσετε...

0
Shares