Ζαγόρι

Γεφύρι του Κόκκορου ή Νούτσου

Νότια απ’ το Κουκούλι, λίγο πριν τη διασταύρωση για τους Κήπους βρίσκεται το Γεφύρι του Κόκκορου, ένα από τα πιο γνωστά και πιο πολυφοτωγραφημενα γεφύρια στο Ζαγόρι. Καθόλου άδικα, αφού βρίσκεται χτισμένο σε ένα εμβληματικό τοπίο μες στο Βικάκι, το μικρό κρυμμένο φαράγγι, στην έξοδό του προς το φαράγγι του Βίκου. Χτισμένο σε νευραλγική θέση, το γεφύρι θεμελιώθηκε στο στένεμα της χαράδρας ανάμεσα στις κάθετες και εντυπωσιακές ορθοπλαγιές της, τις οποίες ενώνει με τρόπο αριστοτεχνικό. Όπως αναφέρει ο Κώστας Λαζαρίδης σε βιβλίο του, που εντοπίσαμε στο Λαογραφικό Μουσείο Κουκουλίου, το γεφύρι έχτισε ο προεστός του Βραδέτου Νούτσος Κοντοδήμος, το 1750, γεγονός που σύμφωνα με τον ίδιο επιβεβαιώνει από εντοιχισμένη πλάκα που υπήρχε επάνω του. Το 1768, όμως, ανακατασκευάστηκε από τον Καπεσοβίτη Νούτσο Καραμεσίνη κι αργότερα επισκευάστηκε από τον γιο του Αλέξη Νούτσο, γι’ αυτό και από αρκετούς ονομάζεται «γεφύρι του Νούτσου» ή «γεφύρι του Κυρ Αλέξη». Το 1910 έπαθε σοβαρές ζημιές, οπότε έπρεπε να γίνει συντήρηση, της οποίας τα έξοδα ανέλαβαν τα γειτονικά χωριά αλλά και ο Γρηγόρης Κόκκορος από το Κουκούλι, που ήταν και ο ιδιοκτήτης του γειτονικού μύλου και έκτοτε επικράτησε η ονομασία «του Κόκκορου».

Ένα ιδιότυπο λαϊκό δικαστήριο, θυμάται εδώ ο ηλικιωμένος κυρ’ Θανάσης που συνάντησα στο καφενείο του χωριού: «Εδώ, στου Κόκκορου το γιοφύρι, όχι το σημερινό, το παλαιότερο, ήταν έτσι φτιαγμένο που το χρησιμοποιούσαν για να τιμωρούν τους ζωοκλέφτες. Να πως γινότανε: όταν έναν τον υποψιάζονταν ή τον έπιαναν να κλέβει κι αυτός διαμαρτυρόταν ότι είναι ψέματα, είναι αθώος και τέτοια, τότε του έλεγαν: “Πάρε αυτή τη γίδα, βάλ’ τη στον ώμο και πέρνα από ’δω να πας πέρα. Αλλά να είναι το γιοφύρι πλημμυρισμένο!’’ Αν κατάφερνε και περνούσε με τη γίδα, ήταν αθώος, ήταν απόδειξη. Όσοι όμως πνίγονταν ήταν ένοχοι. Γι’ αυτό και τιμωριούνταν…».

Η μεγάλη του καμάρα έχει άνοιγμα 25 μέτρα και ύψος 11,5 μέτρα, ενώ στο τοιχίο της νότιας πλευράς του υπάρχει διακοσμητικό άνοιγμα (παραθόλι). Στη βόρεια πλευρά του γεφυριού σώζεται μέχρι σήμερα το λίθινο τοιχίο που στήριζε τον υδραύλακα για τη μεταφορά του νερού στον μύλο του Κόκκορου.

 Γεφύρι Καλογερικό ή Πλακίδα

Είναι ένα ακόμη από τα γνωστότερα γεφύρια του Ζαγορίου και το συναντάμε έξω από τους Κήπους, χαμηλά στο ρέμα κατευθυνόμενοι προς Γιάννενα. Με τα τρία του τόξα γεφυρώνει κι αυτό το Βικάκι, αμέσως μετά τη σμίξη του με το Μπαγιώτικο ρέμα. Ένα τοπίο μαγικό, κρυστάλλινο μες στην ασάλευτη σιωπή του χειμώνα. Στο ίδιο σημείο υπήρχε ξύλινο γεφύρι, που το κατασκεύασε ο Νεγαδιώτης Ζώτος Ρούσσης, ξοδεύοντας 14 χιλιάδες γρόσια. Το 1814, ο ηγούμενος του μοναστηριού του Προφήτη Ηλία της Βίτσας, Σεραφείμ, καταβάλλοντας 20 χιλιάδες γρόσια έχτισε το νέο πέτρινο γεφύρι προκειμένου να εξυπηρετεί τον «καλογερικό» νερόμυλο, που διατηρούσε η μονή στο μέρος εκείνο. Το 1865, οι Κουκουλιώτες Αλέξιος και Ανδρέας Πλακίδας το επισκεύασαν ριζικά ξοδεύοντας 21.000 γρόσια. Το 1912 ο Ευγένιος Πλακίδας, γιός του Ανδρέα, συνέχισε το έργο του πατέρα του, συντηρώντας το για ακόμα μια φορά και τοποθετώντας εντοιχισμένες πλάκες προς ανάμνηση της προσφοράς της οικογένειάς του. Το εντυπωσιακό αυτό γεφύρι εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις των κατοίκων του Κουκουλίου αλλά και τη μετάβαση από τα γύρω χωριά προς στον καλογερικό μύλο. Το 1977, ήταν να περάσει αμαξωτός δρόμος από το γεφύρι που τελικά σώθηκε εξ’ αιτίας της κινητοποίησης των κατοίκων.

Γεφύρι Κοντοδήμου ή ΛαζαρίδηΤοπίο άγριο, ανάμεσα στις στέρεες, βραχώδεις ορθοπλαγιές του στενού περάσματος και τα ορμητικά νερά του ποταμού που διατρέχει το Βικάκι, λίγο πριν συναντηθεί με το Μπαγιώτικο ρέμα. Το μονότοξο αυτό γεφύρι βρίσκεται κάτω από τους Κήπους και χτίστηκε το 1753 με δωρεά του διερμηνέα Τόλη Κοντοδήμου από το Βραδέτο. Το δεύτερο όνομα, «Λαζαρίδη», οφείλει στον ιδιοκτήτη του γειτονικού νερόμυλου τα ερείπια του οποίου

υπάρχουν ακόμα, μαζί με την μικρή υδατογέφυρα που εφοδίαζε τον μύλο με νερό. Πολύ δύσβατο και κακοτράχαλο σημείο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πρόσβαση, δημιουργήθηκαν διάδρομοι παράλληλα με το ρέμα, που στηρίχθηκαν πάνω σε πέτρινα τοιχία. Ο πελώριος βράχος, που ορθώνεται επιβλητικά από πάνω, ονομάζεται Κάντηλα εξαιτίας ενός θρύλου που ήθελε κάθε χρόνο, παραμονή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης να εμφανίζεται ένα τεράστιο καντήλι που κρεμόταν από τον βράχο πάνω από το γεφύρι. Εδώ, καταλήγει και η σκάλα του Κουκουλίου που έχει λαξευτεί πάνω στην απότομη πλαγιά, διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και εξασφαλίζει την πρόσβαση στο γεφύρι με αφετηρία το Κουκούλι, ενώ συνδέεται επίσης με το Καπέσοβο και το Βραδέτο. Σκάλα και γεφύρι οδηγούν στους πανέμορφους Κήπους με τον ίδιο τρόπο που εξασφάλιζαν κάποτε την επικοινωνία μεταξύ όλων αυτών των χωριών.

Γεφύρι Πετσιώνη

Το γεφύρι του Πετσιώνη χτίστηκε επάνω στο Μπαγιώτικο ρέμα ανατολικά των Κήπων (Μπάγια). Μας οδηγεί σ’ αυτό ένας μικρός χωματόδρομος έξω από το χωριό καθώς κατευθυνόμαστε προς Νεγάδες. Τα πυκνά, πανύψηλα δέντρα σκύβουν επάνω στο γεφύρι με τα λευκά, γυμνά κλαδιά τους σαν κάτι να του ψιθυρίζουν. Είναι τόσο οργιώδης η γύρω βλάστηση που καταφέρνει να κρύψει το τεράστιο μέγεθός του, που φτάνει τα 45 μέτρα ύψος! Το γεφύρι κατασκεύασε, το 1830, ο Θεόδωρος Πετσιώνης από το Δίλοφο, ο οποίος διέθεσε στην κοινότητα των Κήπων και 1200 γρόσια για την ετήσια επισκευή του. Ο θρύλος, μάλιστα, λέει πως ο Πετσιώνης το έχτισε, επειδή κάποιο βράδυ που γυρνούσε στο χωριό του από τη Βλαχιά πήγε να πνιγεί στο ποτάμι που είχε φουσκώσει από τις πολλές βροχές. Το μεγάλο αυτό μονότοξο γεφύρι εξυπηρετούσε όσους ήθελαν να μετακινηθούν από τους Νεγάδες και τους Φραγγάδες προς το Δίλοφο και τα Γιάννενα.